Kleida Mati, onkologe në Spitalin Amerikan në Tiranë, ka sjellë një perspektivë të fuqishme dhe të ndjerë mbi rolin e mjekëve në përmirësimin e sistemeve shëndetësore. Artikulli i saj, i titulluar “Advocacy in Oncology: Fighting for Patients Inside and Outside the Hospital”, është përzgjedhur si pjesë e konkursit prestigjioz ESCO Voices, në bashkëpunim me Cancerworld.net, një platformë e njohur ndërkombëtare për të adresuar sfidat dhe përparimet në luftën kundër kancerit.
Në këtë artikull, Kleida ndan përvojat dhe shqetësimet e saj për mënyrën se si politika dhe sistemi shëndetësor ndikojnë drejtpërdrejt te pacientët që trajton çdo ditë. Ajo thekson se kujdesi për kancerin nuk është vetëm çështje mjekësore, por edhe një reflektim i pabarazive sociale dhe politike. Me një ton të sinqertë dhe të vendosur, ajo argumenton se mjekët kanë një detyrë morale të avokojnë për ndryshime sistematike që sigurojnë qasje të barabartë në kujdes shëndetësor për të gjithë.
Më poshtë, mund të lexoni artikullin e plotë të përkthyer në shqip:
Avokacia në Onkologji: Lufta për Pacientët Brenda dhe Jashtë Spitalit
E dashur Botë,
Kancerin mund ta ketë çdokush – megjithatë, qasja në trajtimin e duhur mbetet ende një privilegj i mohuar për shumë njerëz. Në këtë pabarazi zbulohet një e vërtetë e thellë: kujdesi për kancerin nuk është vetëm çështje mjekësie, por edhe qasjeje, përballueshmërie dhe pabarazish sistemike që ndikohen shumë nga zgjedhjet politike dhe politikat publike.
Për një kohë të gjatë, u përpoqa ta mbaja punën time profesionale të ndarë nga politika, nga frika se kjo mund të kompromentonte objektivitetin tim. Si mjekë, ne trajnohemi të përqendrohemi te pacienti që kemi përballë – të shërojmë atë që mund të shërohet dhe të lehtësojmë vuajtjet që nuk mund të kurohen. Por duke parë përditë sfidat e pacientëve dhe pengesat që hasin mjekët për të ofruar kujdes, diçka u bë e qartë: shëndetësia dhe politika janë të ndërthurura.
Anulimi i një përfitimi të sigurimit shëndetësor, vonesa në aksesin ndaj trajtimit ose kostoja e papërballueshme e kujdesit nuk janë çështje abstrakte të politikave publike. Për ne, këto janë fytyrat që shohim në klinika, familjet që presin me ankth për një zgjidhje që mund të mos kenë mundësi ta përballojnë. Këto nuk janë probleme teorike; janë realitetet e përditshme të njerëzve që trajtojmë.
Ideja që mjekësia dhe politika janë të ndërthurura nuk është e re. Kujdesi shëndetësor pasqyron vlerat e shoqërisë: kush merr kujdes dhe kush jo, kush ka akses në trajtime të avancuara dhe kush mbetet pas. Këto përgjigje varen nga mënyra se si shpërndahen burimet, të cilat formësohen nga vendime në zyrat e drejtuesve dhe qeverive.
Si onkologë, ne dëshmojmë pasojat e këtyre vendimeve çdo ditë. Shohim pacientë që na vijnë shumë vonë sepse nuk kishin akses në ekzaminimet e hershme. Shohim familje që luftojnë për të përballuar trajtime jetësore dhe pacientë që përballen me një sistem që shpesh duket indiferent ndaj nevojave të tyre. Për këtë arsye, roli ynë duhet të shtrihet përtej kujdesit individual.
Kur politika dhe vendimet publike ndikojnë kaq qartë jetët e pacientëve tanë, të heshtësh nuk është një opsion. Kujdesi për kancerin nuk është i ndryshëm – përkundrazi, është edhe më urgjent. Në momentin kur një pacient hyn në derë, ne shohim nga afër barrierat për aksesin në kujdes. Hendeku midis asaj që është mjekësisht e mundur dhe asaj që është e arritshme shpesh varet nga vendimet politike të marra larg klinikës.
Vendimet politike gjithashtu ndikojnë se sa shpejt terapitë e reja arrijnë te pacientët. Vonesat burokratike, mungesa e mbështetjes për provat klinike dhe proceset e pabarabarta të miratimit do të thonë që pacientët në disa rajone mund të kenë akses në trajtime jetësore, ndërsa të tjerët jo.
Këto pabarazi jo vetëm që janë të vazhdueshme, por pritet të përkeqësohen. Për 50 vitet e ardhshme, barra globale e kancerit parashikohet të rritet me 400% në vendet me të ardhura të ulëta, 168% në vendet me të ardhura të mesme dhe 50% në vendet me të ardhura të larta.
Si onkologë, ne kemi një pozicion unik për të kuptuar kompleksitetin e kujdesit për kancerin, nga parandalimi te trajtimi dhe mbijetesa. Ekspertiza jonë është thelbësore në formësimin e politikave shëndetësore që sigurojnë qasje të barabartë në kujdes. Kjo është përgjegjësia jonë: jo vetëm të trajtojmë pacientët tanë, por të avokojmë për sisteme që i mbështesin ata.
Paul Farmer, një avokat i fuqishëm për barazinë në kujdesin shëndetësor, pyeti një herë: “Nëse qasja në kujdesin shëndetësor konsiderohet një e drejtë njerëzore, kush konsiderohet mjaftueshëm ‘njeri’ për ta pasur atë të drejtë?” Kujdesi për kancerin – qoftë në parandalim, trajtim apo mbijetesë – nuk duhet të varet nga vendi ku jetoni apo sa para keni.
Duke folur hapur, ne mund të ndihmojmë të krijojmë një botë ku të gjithë, pavarësisht rrethanave, kanë akses në kujdesin që u nevojitet për të luftuar kancerin. Ne duhet të refuzojmë të pranojmë më pak se më të mirën që mjekësia mund të ofrojë – për këdo.
Sinqerisht,
Një onkolog i shqetësuar
Kleida Mati, Spitali Amerikan, Tiranë, Shqipëri. Artikull i përzgjedhur si pjesë e konkursit ESCO Voices, në bashkëpunim me Cancerworld.
