Në një hap që ndan historinë e riprodhimit njerëzor në “para” dhe “pas”, një teknologji e re po sjell atë që deri dje dukej si skenar i një filmi fantastiko-shkencor.
Kompania amerikane Nucleus Genomics ka krijuar një sistem që u jep prindërve mundësinë të analizojnë dhe të zgjedhin embrionin më të “përsosur” sipas një game të gjerë karakteristikash gjenetike, duke përfshirë jetëgjatësinë e parashikuar, rrezikun për sëmundje si kanceri apo Alzheimer, nivelin e inteligjencës, gjatësinë, ngjyrën e syve dhe më shumë.
Shërbimi kushton 5,999 dollarë dhe përfshin analizimin e deri në 20 embrioneve të krijuara përmes fertilizimit in vitro (IVF). Ajo që e bën këtë teknologji revolucionare është se nuk kufizohet vetëm në identifikimin e sëmundjeve të njohura të trashëgueshme, siç ndodhte deri më sot me testet tradicionale të gjenetikës.
Në vend të kësaj, Nucleus përdor analizë poligjenike, e cila vlerëson mijëra gjene në të njëjtën kohë për të dhënë një pamje të përgjithshme mbi rrezikun, potencialin dhe karakteristikat fizike dhe kognitive të çdo embrioni.
Prindërit marrin akses në një panel dixhital, ku secili embrion renditet në bazë të pikëve të marra për faktorë të ndryshëm. Për shembull, embrioni X mund të ketë rrezik më të ulët për sëmundje të zemrës, jetëgjatësi të projektuar më të lartë dhe IQ mbi mesataren.
Ky “ranking” gjenetik u jep prindërve mundësinë të zgjedhin, jo më thjesht një jetë të mundshme, por një jetë që, teorikisht, ka avantazhe të dukshme biologjike ndaj të tjerëve.
Sipas informacioneve zyrtare, mbi 120,000 embrione janë analizuar tashmë përmes partneritetit të Nucleus me laboratorin Genomic Prediction, i cili bashkëpunon drejtpërdrejt me klinikat IVF në SHBA. Prindërit mund të kërkojnë të dhënat gjenetike të embrioneve nga klinika ku po trajtohen dhe t’i ngarkojnë në platformën e Nucleus për analizë të mëtejshme.
Ky shërbim i ri është një përmbysje e mënyrës se si kemi konceptuar shtatzëninë, lindjen dhe fatin gjenetik deri tani. Aty ku më parë përzgjedhja e embrioneve kufizohej në eliminimin e sëmundjeve të rënda si sindroma Down apo sëmundja Tay-Sachs, tani kemi të bëjmë me përzgjedhje aktive të potencialit gjenetik, bazuar në algoritme që parashikojnë tipare të ndërlikuara si performanca mendore, prirja ndaj sëmundjeve kronike, gjatësia dhe jetëgjatësia.
Sigurisht që kjo nuk është një shkencë perfekte. Parashikimet janë probabilistike, jo të sigurta, dhe saktësia ndryshon nga një tipar në tjetrin. Megjithatë, gjithçka në mjekësi funksionon mbi bazën e probabiliteteve. Ajo që ofron Nucleus nuk është garancia e përsosmërisë, por një kontroll i ri dhe i pashembullt mbi të ardhmen biologjike të pasardhësve tanë.
Por me këtë avancim ngrihen edhe pikëpyetje të mëdha etike: A po hyjmë në një botë ku fëmijët nuk janë më të papërcaktuar, por të përzgjedhur në mënyrë inteligjente për të qenë më të shëndetshëm, më të gjatë, më të mençur? A po nisim një garë të re biologjike ku “zgjedhja e embrionit” bëhet pjesë e strategjisë për mbijetesë sociale dhe konkurrencë njerëzore?
Një nga komentet më të fuqishme që po qarkullon në rrjet është ky:
“Nuk je i detyruar të zgjedhësh embrionin më të zgjuar apo më të shëndetshëm. Por dikush tjetër do ta bëjë. Dhe kur kjo garë të nisë, nuk ka më kthim pas.”
Po të kishe mundësinë të zgjidhje për fëmijën tënd një jetë më të gjatë, më të shëndetshme dhe më të lehtë, a do ta bëje? Dhe nëse jo… a do ishe i qetë që dikush tjetër ta bënte përpara teje?
Teknologjia është këtu. E ardhmja nuk është më “e largët”. Është në ekranin tënd, në klinikat e fertilizimit, dhe në duart e prindërve të rinj që sot po zgjedhin më shumë se një jetë, po zgjedhin një version të përmirësuar të saj.
