Brenda tre muajsh, nga 10 dhjetori, adoleshentët australianë nën 16 vjeç do të jetojnë në një realitet të ndryshëm nga bashkëmoshatarët e tyre në pjesën tjetër të botës: pa TikTok, Instagram, Snapchat dhe YouTube. Me Projektligjin e ri për Moshën Minimale të Mediave Sociale, të miratuar në vitin 2024, vendi u bë i pari në botë që vendosi një ndalim të plotë të rrjeteve sociale për të miturit.
Iniciativa filloi në Australinë Jugore, kur avokatja Annabel West lexoi librin The Anxious Generation nga Jonathan Haidt dhe e bindi bashkëshortin e saj, Kryeministrin Peter Malinauskas, se duhej të vepronte. Brenda pak muajsh, propozimi lokal u bë ligj kombëtar, me vetë Kryeministrin Anthony Albanese që deklaroi: “Prindërit duan që fëmijët e tyre të mos kenë telefona dhe të mos hyjnë në fushën e futbollit. Edhe unë dua.”
Ndalimi është pranuar gjerësisht: 77% e australianëve e mbështesin atë dhe ai kaloi në parlament me një shumicë të rehatshme, dypartiake. Megjithatë, kompanitë e teknologjisë, të cilat kërcënohen me gjoba deri në 50 milionë dollarë australianë nëse nuk i mbajnë të miturit larg platformave të tyre, janë të shqetësuara. Përkundrazi, shumë adoleshentë po e shprehin hapur kundërshtimin e tyre.
Legjislacioni është mirëpritur me komente pozitive nga shumë prindër dhe ekspertë, të cilët theksojnë se rrjetet sociale ndikojnë negativisht në shëndetin mendor të adoleshentëve dhe rrisin fenomenin e varësisë dhe ekspozimit ndaj përmbajtjes së papërshtatshme.
Megjithatë, nuk ka mungesë reagimesh nga adoleshentët dhe organizatat rinore, pasi konsiderohet se një ndalim i plotë nuk adreson shkaqet rrënjësore. “Në fillim dukej si një ide e mirë, por tani mendoj se na privon nga hapësirat për lidhje dhe komunitet”, thotë 18-vjeçarja Elena Mitrevska nga Melbourne, anëtare e Këshillit Rinor të Sigurisë Elektronike, i cili do të ketë një rol kyç në zbatimin e ligjit pasi është organi këshillimor për zbatimin e tij.
Ndarja e brezit të ri
Të rinjtë e dinë më mirë se kushdo se rrjetet sociale kanë rreziqe: dizajn që krijon varësi, komunitete toksike, përmbajtje tronditëse. Por, siç thekson Mitrevska, një ndalim i plotë “është si të fshehim kokën në rërë” në vend që të adresojmë problemet reale.
Megjithatë, rregullatorët argumentojnë se një ndalim u jep prindërve kohë për të udhëzuar fëmijët përpara se të hyjnë plotësisht në botën e rrjeteve sociale, për të vendosur rregulla dhe për t’i pajisur ata me aftësi të shkrim-leximit dixhital, duke forcuar njëkohësisht qëndrueshmërinë e tyre mendore. “Nuk do t’i zgjidhë të gjitha problemet, por do të sjellë disa kufizime në një mjedis që deri më tani nuk kishte asnjë”, vëren Komisionerja e Sigurisë Dixhitale Julie Inman Grant.
Të rinjtë, nga ana tjetër, i shohin platformat si vende ku ndërtojnë identitet, komunitete dhe vetëdije politike. “Nuk ka libër telefoni për të gjetur fëmijë të tjerë si ju; YouTube dhe TikTok ishin ura për mua drejt një kuptimi të ri të identitetit tim”, pranon Mitrevska.
Frika dhe pasiguritë
Kompanitë e teknologjisë, të cilat përballen me gjoba deri në 50 milionë dollarë australianë nëse nuk i zbatojnë, po shqyrtojnë mënyra për të verifikuar moshën e përdoruesve. Zgjidhjet e mundshme përfshijnë përdorimin e dokumenteve qeveritare ose teknologjinë e njohjes së fytyrës, por ende nuk është e qartë se si do të zbatohen ato. Në të njëjtën kohë, ato paralajmërojnë se ndalimi do t’i çojë adoleshentët në qoshe më të errëta të internetit.
Raghu Vijayan, 17 vjeç, nga Adelaide, gjithashtu anëtar i Këshillit Rinor, thekson se mbushja e moshës 16 vjeç nuk ofron në mënyrë magjike aftësitë për përdorim të sigurt. Ai sugjeron një kombinim të arsimit dhe një “patente prove” për mediat sociale, të ngjashme me një patentë shoferi të përkohshme, në mënyrë që të rinjtë të mund të njihen gradualisht me të. Në të njëjtën kohë, ai shpreh shqetësimin se ndalimi mund t’i dekurajojë adoleshentët nga raportimi i përmbajtjes së rrezikshme.
“Vetë kompanitë duhet të kishin ndryshuar sistemet e tyre – duke frenuar ngacmimin kibernetik, dezinformimin dhe abuzimin me imazhin. Nëse do ta kishin bërë, ndalimi nuk do të kishte qenë i nevojshëm”, thekson ai.
Një epokë e re për adoleshencën?
Pavarësisht ndalimit, shumë adoleshentë shprehin shqetësimin se mungesa e aksesit në hapësirat online do të krijojë një boshllëk shoqëror. Në të njëjtën kohë, për shumë të rritur, një kthim në një “normalitet të vjetër”, ku miqësitë ndërtoheshin në fushën e lojërave dhe jo në dhomat e bisedave, duket tërheqës. Adoleshentët, megjithatë, e dinë se rrjetet sociale janë një pjesë integrale e jetës së tyre. Siç vëren Mitrevska, “një ndalim nuk do ta kthejë adoleshencën në epokën para-dixhitale; rrjetet sociale tani janë një pjesë integrale e jetës së përditshme. Pa investime në hapësira alternative, do të lërë një boshllëk të madh”.
Anëtarët e Këshillit Rinor tashmë po e kthejnë vëmendjen e tyre se si 16-vjeçarët do të jenë në gjendje të lundrojnë në rrjetet sociale në mënyrë të sigurt, pasi më në fund të kenë akses. Sepse, siç thonë vetë të rinjtë, njohuria e vërtetë vjen përmes përvojës – dhe kjo nuk mund të ndalohet.
