Kur Presidenti i SHBA-së, Donald Trump, do te takohet me Presidentin rus Vladimir Putin në Alaska të premten për të diskutuar përfundimin e luftës së Moskës në Ukrainë, do te shenohet hera e pare qe do te takohen që nga fillimi i pushtimit në shkallë të plotë të Rusisë në territorin amerikan me lidhje të ngushta gjeografike dhe kulturore me Rusinë.
Zgjedhja e Alaskës nuk është e rastësishme. Shteti më perëndimor i SHBA-së zë një pozicion strategjik dhe simbolik në marrëdhëniet SHBA-Rusi që datojnë shekuj më parë.
Nuk është hera e parë që shteti ka pritur udhëheqës botërorë: Ronald Reagan u takua me Papa Gjon Palin II atje në vitin 1984 dhe Richard Nixon priti perandorin japonez Hirohito në vitin 1971. Por mbajtja e bisedimeve me presidentin e Rusisë atje mbart më shumë rëndësi.
Duke folur të hënën në Shtëpinë e Bardhë, Trump tha se “do të shkojë në Rusi të premten”.
Megjithatë, ndërsa Alaska dikur ishte pjesë e Perandorisë Ruse, në vitin 1867 SHBA-të e blenë atë nga regjimi carist për 7.2 milionë dollarë, rreth 156 milionë dollarë (134 milionë euro) me vlerën e sotme.
Lidhjet midis Alaskës dhe Rusisë janë edhe më të thella. Në vitin 1799, Cari Pali I themeloi Kompaninë Ruso-Amerikane, duke krijuar lidhje tregtare dhe kulturore që ende jehojnë sot.
Gjurmët ruse
Tani pjesë plotësisht e Shteteve të Bashkuara, Alaska ruan gjurmë të dukshme të së kaluarës së saj ruse. Ndërtesat historike mbeten, dhe sipas faqes zyrtare të internetit të shtetit , kishat ortodokse ruse janë aktive në rreth 80 komunitete.
Shumë prej tyre ende përdorin kalendarin Julian të stilit të vjetër, duke festuar Krishtlindjet më 7 janar, për shembull. Popujt indigjenë si Jupikët dhe Çukçët kanë jetuar në të dyja anët e Ngushticës së Beringut për shekuj me radhë dhe kanë ruajtur lidhje familjare, kulturore dhe tregtare pavarësisht formalizimit të kufirit SHBA-Rusi.
Jo gjithmonë fqinji juaj miqësor
Gjeografia e Alaskës e ka bërë prej kohësh atë strategjikisht të rëndësishme. E quajtur me nofkën “Roja e Veriut”, ajo është shteti më i afërt i SHBA-së me Rusinë: vetëm 88 kilometra ndajnë kontinentet e tyre, dhe në Ngushticën e Beringut disa ishuj ndodhen vetëm 3.8 km larg njëri-tjetrit.
Gjatë Luftës së Ftohtë, qeveria sovjetike e Mikhail Gorbaçovit e quante rajonin “Perdja e Akullit”. Alaska ishte shtëpia e instalimeve të mëdha të Forcave Ajrore dhe të Ushtrisë Amerikane, të cilat vepronin si qendra komande, qendra logjistike dhe baza për avionët luftarakë interceptorë në gatishmëri të shpejtë.
Sot, Alaska është shtëpia e stacioneve të Sistemit të Paralajmërimit Verior, një sistem radari i përbashkët amerikan dhe kanadez për mbrojtjen ajrore atmosferike të rajonit. Ai siguron mbikëqyrje të hapësirës ajrore nga ndërhyrje ose sulme të mundshme nga i gjithë rajoni polar i Amerikës së Veriut.
Një autostradë e kontestuar për në Arktik
Sot, Alaska ndodhet në portën e një Arktiku në ndryshim e sipër. Ngushtica e Beringut është i vetmi kalim i drejtpërdrejtë detar midis Oqeanit Paqësor dhe atij Arktik, dhe ndërsa akulli i detit tërhiqet për shkak të ndryshimeve klimatike, vlera e kësaj rruge për transportin global detar po rritet.
Rruga Detare Veriore, e cila ndjek vijën bregdetare Arktike të Rusisë, po bëhet më e lundrueshme, duke ofruar një rrugë më të shkurtër midis Azisë dhe Evropës, gjë që pasqyron diskutimet e fundit mbi vlerën strategjike të Groenlandës.
Trafiku përmes ngushticës përfshin anije kontejnerësh, cisterna nafte, transportues të mallrave me shumicë që transportojnë minerale dhe xehe, si dhe anije që shërbejnë për operacione nafte, gazi dhe minerare në Alaska dhe Siberi.
Tokë e pasur me burime
Pasuria e Alaskës në burime natyrore i shton peshës së saj strategjike. Shteti mban rreth 3.4 miliardë fuçi rezerva nafte bruto dhe 125 trilionë metra kub gaz natyror. Ai renditet ndër shtetet kryesore prodhuese të naftës në vend, me prodhim të madh nga fushat North Slope dhe Prudhoe Bay.
Këto burime janë kritike për sigurinë energjetike të SHBA-së, pasi zhvillimi i naftës, gazit dhe mineraleve kritike të Alaskës zvogëlon varësinë dhe forcon sigurinë ekonomike dhe kombëtare.
Prodhimi mineral i shtetit përfshin sasi të konsiderueshme zinku, plumbi dhe qymyri, së bashku me materiale të tjera që konsiderohen thelbësore për industrinë moderne. Pyjet e tij të gjera boreale sigurojnë gjithashtu lëndë drusore, me korporatat vendase përgjegjëse për më shumë se gjysmën e prodhimit të përgjithshëm të Alaskës.
