Në një video shokuese që qarkulloi sot në mediat sociale, pamjet e ujërave të zeza që derdhen drejtpërdrejt në detin e Vlorës kanë ngjallur zemërim dhe indinjatë të gjerë. Burimi i kësaj ndotje masive? Punimet në vazhdim e sipër të projektit Marina Vlorë, një investim luksi i biznesmenëve Geront Çela dhe Samir Mane. Ky incident nuk është thjesht një gabim i izoluar, por simptomë e një problemi shumë më të thellë që ka rrënjët në lidhjet e ngushta midis pushtetit dhe biznesit në Shqipëri.
@qytetaretQytetari ka raportuar katastrofën në Vlorë! Firma që po punon brenda “Vlora Marina” i hedh të gjitha mbetjet në det. Kantieri i punimeve është i mbushur me ujra të zeza, ndërsa tubi i shkarkon në det.😰♬ original sound – QYTETARËT
Geront Çela: Nga dekorimi presidencial te shkatërrimi mjedisor
Ironia është e pamohueshme. Vetëm dy vjet më parë, në tetor 2022, kryeministri Edi Rama dekoronte me pompozitet Geront Çelën, duke e vlerësuar si një biznesmen model. Sot, kompania e tij po shkakton atë që mund të konsiderohet lehtësisht si një nga krimet më të rënda mjedisore në bregdetin shqiptar të viteve të fundit.
Por si arritën Çela dhe Mane në këtë pozitë të privilegjuar? Historia fillon më herët, kur qeveria u dha atyre 57,000 metra katrorë tokë shtetërore buzë detit në Vlorë, praktikisht falas. Kjo tokë u bë baza për projektin ambicioz Marina Vlorë, një kompleks rezidencial dhe turistik që premtonte të transformonte bregdetin e Vlorës.
Koncesioni i dyshimtë: Një lojë me letra të shënuara?
Procesi i dhënies së koncesionit për portin e Vlorës Çelës dhe Manes ngre shumë pikëpyetje. Dokumentet tregojnë se kushtet e tenderit ndryshuan pas shpalljes së fituesit, një praktikë që ligjërisht do të kërkonte shpalljen e një tenderi të ri. Por kjo nuk ndodhi kurrë.
Më shqetësuese akoma, duket se Çela, Mane dhe partnerët e tyre mund të kenë pasur informacion të privilegjuar për kushtet e plota të tenderit, duke u dhënë atyre një avantazh të padrejtë ndaj konkurrentëve të tjerë. Kjo ngre dyshime serioze për korrupsion dhe manipulim të procesit të tenderimit.
Ortaku i dyshimtë: Samir Mane dhe “Marina Vlorë”
Ndërsa vëmendja publike ka qenë e përqendruar te Geront Çela, një tjetër emër shfaqet në këtë skemë – Samir Mane, një nga oligarkët e përfshirë në afera të shumta korruptive në Shqipëri. Mane është investitor kryesor në projektin “Vlora Marina” përmes kompanisë “Marina Residences Vlorë”, një sipërmarrje e përbashkët me Çelën. Projekti synon ndërtimin e 663 apartamenteve dhe dy hoteleve në truallin 57,000 m2 të dhënë nga shteti, me një vlerë potenciale shitjesh në dhjetëra milionë euro. Përfshirja e Manes në këtë projekt hedh dritë të mëtejshme mbi rrjetin e gjerë të korrupsionit që lidh oligarkët me qeverinë, duke ngritur pikëpyetje serioze për integritetin e të ashtuquajturave “investime strategjike”.
Lidhjet e errëta: Nga Tom Doshi te Arben Ahmetaj
Rrjeti i lidhjeve të Geront Çelës shtrihet thellë në botën e politikës shqiptare. Ai është krushk me Tom Doshin, një figurë kontroverse e shpallur non grata nga Shtetet e Bashkuara. Por lidhjet nuk ndalen këtu.
Emri i Çelës shfaqet edhe në diskutimet rreth dosjes së Arben Ahmetajt, ish-zëvendëskryeministrit aktualisht në arrati dhe nën hetim për korrupsion. Këto lidhje ngrenë pyetje të mëtejshme për natyrën e marrëdhënies midis Çelës dhe zyrtarëve të lartë qeveritarë.
Dëmi i dyfishtë: Nga xhepat e taksapaguesve në ndotjen e detit
Projekti i Çelës dhe Manes nuk po dëmton vetëm mjedisin. Për t’i bërë vend Marinës së re, porti ekzistues i mallrave në Vlorë do të zhvendoset, një operacion që do t’u kushtojë taksapaguesve shqiptarë dhjetëra milionë euro. Kështu, ndërsa Çela dhe Mane fitojnë nga toka e lirë dhe koncesionet e favorshme, publiku shqiptar paguan dyfish: një herë me paratë e tyre dhe një herë me mjedisin e tyre.
Kostoja njerëzore: Banorët e zhvendosur të Vlorës
Ndërsa Çela dhe Mane përfitojnë, banorët lokalë po paguajnë çmimin. Rreth 20 familje në Vlorë do të zhvendosen për t’i bërë vend projektit “Vlora Marina”. Këtyre familjeve u është ofruar një kompensim prej vetëm 500 euro për metër katror, ndërsa apartamentet e reja në projekt po shiten për tetëfish më shumë. “Na kanë nxjerrë një kod 520 mijë lekë, ndërkohë që këtu po ndërtohen apartamente me vlerë 4 mijë euro metri katror. Ne ku do vemë me këto lekë?” pyet një nga banorët e prekur. Kjo situatë nxjerr në pah pasojat sociale të projekteve të tilla dhe mungesën e konsideratës për komunitetet lokale.
Mungesa e përgjegjësisë: Ku është SPAK-u?
Pavarësisht denoncimeve të shumta dhe provave të qarta të shkeljeve, Prokuroria e Posaçme Kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar (SPAK) duket se hezitojnë të veprojnë. Ndërsa organet e zbatimit të ligjit janë të shpejta për të arrestuar shkelës të vegjël, ato duken të verbra ndaj shkeljeve masive të kryera nga oligarkët si Çela dhe Mane.
Kjo mungesë veprimi ngre pyetje serioze për pavarësinë dhe efektivitetin e institucioneve të drejtësisë në Shqipëri. SPAK-u, i krijuar për të luftuar korrupsionin në nivele të larta, duket se ka lënë të paprekur oligarkët, duke i lejuar ata të vazhdojnë aktivitetet e tyre të dyshimta pa u shqetësuar. Këto sjellje çojnë në një përfundim shqetësues: institucionet e drejtësisë mund të jenë të kapura nga interesa të fuqishme politike dhe ekonomike, duke minuar kështu vetë themelet e shtetit ligjor.
Rasti i Geront Çelës, Samir Manes dhe Marina Vlorë është pasqyrë e një sistemi të gjerë korrupsioni dhe nepotizmi që po gërryen themelet e demokracisë dhe ekonomisë së tregut në Shqipëri.
Është koha që organet e drejtësisë, media dhe shoqëria civile të ngrihen dhe të kërkojnë përgjegjësi. Ndotja e detit të Vlorës është vetëm maja e ajsbergut. Nën sipërfaqe fshihet një rrjet i tërë marrëdhëniesh të dyshimta, favoresh politike dhe abuzimesh me pasuritë publike.
Shqipëria meriton më tepër! Një bregdet të pastër, institucione të pavarura dhe një sistem ekonomik ku suksesi vjen nga puna dhe inovacioni, jo nga lidhjet politike. Rasti i Geront Çelës dhe Samir Manes duhet të shërbejë si një thirrje zgjimi për të gjithë ata që e duan këtë vend. Është koha për të thënë “Mjaft” ndaj praktikave që po varfërojnë shumicën, për të pasuruar pakicën.
