Viswashkumar Ramesh, një shtetas britanik që po kthehej nga një udhëtim në Indi, është i vetmi i mbijetuar i rrëzimit vdekjeprurës të Air India të enjten. Boeing 787-7 Dreamliner u përplas në një kolegj mjekësor më pak se një minutë pas ngritjes në qytetin e Ahmedabadit, duke vrarë të 229 pasagjerët dhe 12 anëtarët e ekuipazhit në bord. Të paktën pesë persona u vranë në tokë.
“Nuk e di se si jam gjallë “, i tha Ramesh familjes së tij, sipas vëllait të tij Nayan, në një video-telefonatë disa minuta pasi u nxor nga rrënojat. Vëllai i tij tjetër, Ajay, i cili ishte ulur në një vend tjetër në aeroplan, nuk pati aq fat dhe u vra.
Duke pasur parasysh tmerrin e rrëzimit të aeroplanit të Air India, historia e shtetasit britanik Vishwashkumar Ramesh nga Leicester, i ulur në sediljen 11a, i mbijetuari i vetëm dhe vetëm me disa gërvishtje, është vërtet mahnitëse.
Mbijetesa ndaj një katastrofe masive të kësaj natyre mund të konsiderohet një lloj “mrekullie”. Por si është të mbijetosh një katastrofë, veçanërisht si i mbijetuari i vetëm? Dr. Erin Smith, Profesoreshe e Asociuar dhe Drejtoreshë e Departamentit të Shkencave Paramedikale në Universitetin La Trobe, shkruan në The Conversation rreth këtij rasti jashtëzakonisht të rrallë dhe sfidave psikologjike me të cilat përballen këta individë.
Çmimi psikologjik
Hulumtimet e mëparshme kanë treguar se të mbijetuarit e fatkeqësive mund të përjetojnë një gamë emocionesh, nga trishtimi dhe ankthi deri te ndjenjat e humbjes dhe pasigurisë. Këto janë reagime të zakonshme ndaj një situate të jashtëzakonshme. Përveç kësaj, disa njerëz mund të zhvillojnë çrregullim të stresit post-traumatik (PTSD) dhe të kenë vështirësi në përshtatjen me realitetin e ri pas një humbjeje të madhe. Ata gjithashtu mund të jenë duke u përballur me rikuperimin fizik nga lëndimet e pësuara gjatë fatkeqësisë.
Shumica e njerëzve rikuperohen nga fatkeqësitë duke u mbështetur në pikat e tyre të forta dhe mbështetjen e të tjerëve. Shkalla e rikuperimit është e lartë: në përgjithësi, më pak se një në dhjetë prej atyre që preken nga fatkeqësitë zhvillojnë probleme kronike dhe afatgjata. “Megjithatë, të qenit i mbijetuari i vetëm i një fatkeqësie masive mund të ketë sfidat e veta komplekse psikologjike”, vëren ai.
Roli i fajit
Të mbijetuarit mund të ndihen fajtorë që kanë mbijetuar ndërsa të tjerët kanë vdekur, edhe nëse janë dëmtuar në mënyrë të pariparueshme. Një shembull tipik është shoqja e Dr. Smith, Gill Hicks, e cila i rrëfeu asaj fajin që ende ndien, vite pasi i mbijetoi bombardimeve të metrosë së Londrës në vitin 2005: “E bllokuar në një karrocë të mbushur me tym, ajo ishte e mbijetuara e fundit që u shpëtua pas sulmit. Gill humbi të dyja këmbët. Megjithatë, ajo ende pyet veten: ‘Pse unë? Pse arrita të kthehesha në shtëpi kur kaq shumë të tjerë nuk ia dolën?’”, thotë ajo.
Në rastin e një të mbijetuari të vetëm, ky ndjenjë faji mund të jetë veçanërisht intensive. Megjithatë, hulumtimet që shqyrtojnë ndikimin e mbijetesës së vetme janë të kufizuara, pasi shumica shqyrtojnë ndikimin psikologjik të fatkeqësive në një nivel më të gjerë.
Për shembull, të mbijetuarit e intervistuar për një dokumentar të vitit 2013 rreth mbijetesës në aksidente të mëdha ajrore shprehën ndjenja të përziera: nga njëra anë, ata donin të ndanin historitë e tyre, por nga ana tjetër, kishin frikë se mos gjykoheshin nga të tjerët. Kjo është arsyeja pse të qenit i mbijetuari i vetëm mund të jetë një barrë e rëndë.
Gjetja e kuptimit
Njerëzit që mbijetojnë një katastrofë mund të jenë gjithashtu nën presion për të shpjeguar se çfarë ka ndodhur dhe për të rijetuar traumën për hir të të tjerëve. Vishwashkumar Ramesh u filmua dhe u intervistua nga media minuta dhe orë pas rrëzimit të aeroplanit të Air India. Megjithatë, siç i tha vëllait të tij: “Nuk kam ide se si dola nga aeroplani.”
Është e zakonshme që të mbijetuarit të mundohen nga pyetje pa përgjigje. A jetuan për një arsye? Pse jetuan kur vdiqën kaq shumë të tjerë? Këto lloj pyetjesh pa përgjigje pasqyrojnë tendencën natyrore për të kërkuar kuptim në përvojat tona dhe për të dëshiruar që historitë e jetës sonë të kenë kuptim.
Për disa njerëz, ndarja e një përvoje traumatike me të tjerë që kanë kaluar diçka të ngjashme mund të jetë një pjesë e dobishme e procesit të rimëkëmbjes, duke i ndihmuar ata të përpunojnë emocionet e tyre dhe të rifitojnë njëfarë autonomie dhe kontrolli.
Megjithatë, faji dhe ankthi i vazhdueshëm – veçanërisht kur ato ndërhyjnë në jetën e përditshme – nuk duhen injoruar. Faji i vazhdueshëm i të mbijetuarve shoqërohet me nivele dukshëm më të larta të simptomave post-traumatike. Të mbijetuarit mund të kenë nevojë për mbështetje nga psikologët ose profesionistët e shëndetit mendor, si në planin afatshkurtër ashtu edhe në atë afatgjatë.
