Tre maji shënon Ditën Ndërkombëtare të Lirisë së Medias, e cila përkujtohet çdo vit për të sjellë në vëmendje se liria e shtypit dhe liria e shprehjes janë të drejta themelore të njeriut.
Mediat luajnë një rol kyç, por rëndësia e tyre në këtë periudhë pandemie është bërë me e madhe, ndaj duhet respektuar me çdo kusht liria e tyre.
Megjithatë, në vendin tonë numri i gazetarëve është çdo vit edhe në ulje.
Sipas Eurostat, në vitin 2019, kishte pothuajse 0.4 milion gazetarë në 21 Shtetet Anëtare të BE-së me të dhëna të disponueshme, që përfaqësojnë 0.2% të punësimit të përgjithshëm të BE-së. Ndërsa lexuesit presin azhurnime të shpejta mbi pandeminë e koronavirusit, gazetarët janë vendosur përballë një sfide të dyfishtë: informimin e publikut ndërsa preken edhe në punën e tyre nga kufizimet e koronavirusit.
Për sa i përket veprimtarive ekonomike të lidhura me gazetarinë, 1,1 milion ishin të punësuar në 27 Shtetet Anëtare të BE-së në botimin e aktiviteteve të tilla si botimi i librave, gazetave, revistave dhe revistave. Kjo është e barabartë me 0.5% të punësimit të përgjithshëm në BE.
Gjermania kryeson për numrin e lartë të gazetarëve, me 1.3% të punësimit total, e ndjekur nga Norvegjia me 0.8 dhe Finlanda me 0.7%. Më pak gazetarë kanë Belgjika, Bullgaria, Hungaria, Portugalia (me 0.2%) dhe në fund Rumania dhe Sllovakia (0.1%).
Po Shqipëria sa gazetarë ka?
Sipas të dhënave të INSTAT, në aktivitetin “Publikime dhe prodhime programesh” kishte gjithsej 1,818 të punësuar në vitin 2018, ose 0.3% e totalit të punësimit në privat, duke qenë ndër vendet me më pak gazetarë në raport me vendet e BE-së.
Numri i të punësuarve në aktivitetin e “Publikime dhe Prodhimeve programesh” është dyfishuar në krahasim me 2010-n, sipas INSTAT, por ra në krahasim me 2017-n.
Aleksandër Çipa, Kreu i Unionit të Gazetarëve Shqiptarë, tha për Monitor se ai llogarit që bashkë me ata që janë rekrutuar në gjithë spektrin e mediave online, shkojne rreth 2,700 gazetarë. “Por unë druhem t’i quaj gazetarë. Sipas analizës sime rreth 1,750 kanë mbi 3 vjet marrëdhenie pune pa shkëputje në media”.
Sipas INSTAT, Paga mesatare në 2018-n e aktivitetit të publikimeve dhe prodhimit të programeve ishte 42 mijë lekë, që është rreth 20% më e ulët se paga mesatare në ekonomi.
Por, Çipa thotë se informaliteti është shumë i lartë. “Rreth 35% nuk e deklarojnë pagën reale. Në mediat tradicionale është përmirësuar kjo përqindje”. Probleme ka akoma me nivelet e larta të drejtimit.
Kriza e shkaktuar nga Covid-19 ka prekur dhe median. “Ka cenime tinezare të padeklaruara të pagave. Dhe sipas parashikimeve për tre muajt e ardhshem (maj, qershor, korrik) pritet të ketë vështirësi të theksuara likuiditetesh në paga dhe në pagesa të tjera”, thotë Çipa.
Ai shton se i quan këto cenime tinzare, pasi u janë komunikuar punonjësve, por nuk janë pasqyruar si lëvizje dhe kjo është e mundur, pasi bëhet fjalë për atë pjesë që jepet kesh./Monitor
