Ekspertët e Këshillit të Evropës të grupit GRETA rekomandojnë që të kompensohen femrat që kanë rënë viktimë e trafikut për qëllime të shfrytëzimit. Shqipëria mbetet kryesisht një vend origjine për viktimat e trafikimit njerëzor, me gra dhe vajza të trafikuara jashtë. GRETA paralajmëron se tashmë trafikuesit po përdorin rrjetet sociale për të joshur viktimat e tyre. Veçanërisht për fëmijët romë dhe egjiptianë është vënë në dukje rreziku i trafikimit kryesisht për të lypur në rrugë.
Në raport thuhet se Shqipëria duhet të forcojë qasjen e viktimave në kompensim dhe ndëshkimin e autorëve të krimit.
Raporti i GRETA-s përmbledh vitet 2018-2020. Rekomandimi mbi zbatimin e Konventës së Këshillit të Evropës mbi veprimin kundër trafikimit të qenieve njerëzore nga Shqipëria miratuar është miratuar në mbledhjen e Komitetit të Palëve më 4 dhjetor 2020.
Raporti e vlerëson pozitive ekzistencën e një njësie të specializuar për t’u marrë me hetimin e veprave penale të trafikimit njerëzor brenda Departamentit të Policisë Kriminale, si dhe ngritjen e Prokurorisë Speciale.
Po ashtu përmenden përpjekjet e bëra në përmirësimin e në identifikimin e viktimës përmes mjedisit, ngritjen e njësive të lëvizshme që vizitojnë vendet ku ekzistojnë rreziqe të trafikimit, si dhe angazhimin aktiv në bashkëpunimin ndërkombëtar në luftën kundër trafikimit të qenieve njerëzore.
GRETA rekomandon që Qeveria e Shqipërisë të marrë masa për të adresuar çështjet e mëposhtme për veprim i menjëhershëm:
Dëmshpërblim për viktimat
“Shqipëria duhet të lehtësojë dhe garantojë aksesin në drejtësi për viktimat e trafikut duke siguruar që ata të marrin ndihmë juridike falas në një fazë të hershme. Një avokati duhet të emërohet sa më shpejt që të bisedojë me një viktimë të trafikimit njerëzor, para se ajo apo ai të vendosë, nëse do apo jo bashkëpunojnë me autoritetet ose bëjë denoncim. Të garantohet kompensim për viktimat e trafikut, kryesisht nga shteti, në veçanti nga aktiviteti që ka kryer”, nënvizon raporti.
Më tej udhëzohet që duke siguruar mbledhjen e provave në lidhje me dëmin që ka pësuar viktima, të përfshihet përfitimi financiar nga shfrytëzimi i viktimës, të jetë pjesë e hetimeve penale me synimin për të mbështetur pretendimet e kompensimit në të ardhmen.
GRETA kërkon “Përdorimin e plotë të legjislacionit për ngrirjen dhe konfiskimin e pasurive për t’u siguruar kompensim për viktimat e trafikut.
Në këtë kuadër kërkohet trajnimi i avokatëve për të mbështetur viktimat në pretendimin e kompensimit. Gjithashtu, duhen inkurajuar prokurorët dhe gjyqtarët për të përdorur të gjitha mundësitë që u ofron ligji që të mbështesin pretendimet e kompensimit.
Fond për dëmshpërblimin
GRETA kërkon përdorimin e fondit të veçantë për dëmshpërblimin e viktimave të trafikimit; Po ashtu, lehtësimin e viktimave nga përgjegjësia e pagimit të taksave për ekzekutimin e urdhrit për kompensim.
Hetimi dhe ndëshkimi
GRETA kërkon të hetohen kryesisht krimet e trafikimit të grave dhe vajzave, pavarësisht nëse ato kanë denoncuar ose jo.
“Qeveria të marrë masa shtesë për të siguruar që rastet e viktimave të trafikut të hetohen në mënyrë proaktive, ndiqen penalisht dhe të çohet në dënime proporcionale dhe dekurajuese, veçanërisht nga hetimi i rasteve, pavarësisht, nëse ka qenë një ankesë në lidhje me krimin ose jo, duke përdorur teknikat speciale të hetimit në mënyrë që të mblidhen prova, dhe nuk duhet të mbështetet ekskluzivisht në dëshmitë e viktimave”, nënvizon raporti.
Duke pasur parasysh rastet e drejtësisë shqiptare kërkohet që “Trafikimet e femrave të mos rikualifikohen si vepra të tjera të cilat mbajnë dënime më të lehta; Po ashtu, të sigurohet që kohëzgjatja e procedurave gjyqësore të jetë e arsyeshme, në përputhje me praktikën gjyqësore të Gjykatës Evropiane të të Drejtave të Njeriut”.
Zbulimi
GRETA rekomandon të rriten përpjekjet për të zbuluar viktimat e trafikimit për qëllime të shfrytëzimit, përfshirë trajnimin e inspektorëve të punës sociale dhe profesionistëve të tjerë.
Kërkohet zbulimi i viktimave të huaja të trafikimit midis azilkërkuesve dhe migrantëve, përfshirë personat e vendosur në qendrat e ndalimit të imigracionit, duke siguruar që të kryhen vlerësimet e rreziqeve para çdo largimi të detyruar nga Shqipëria .
Greta kërkon gjithashtu “Të ofrohet ndihmë për viktimat e trafikimit, veçanërisht nga: sigurimi i fondeve të përshtatshme për ndihmë viktimave të trafikimit, sigurimin e strehimit, akomodimit dhe aksesit në shërbime të tjera për viktimat (përshirë meshkujt) të trafikut; lehtësimin e riintegrimit të viktimave të trafikut, duke u ofruar atyre trajnim profesional dhe akses në tregun e punës, dhe duke forcuar shërbimet sociale përgjegjëse”.
GRETA kërkon nga Qeveria që t’i raportojë KE-së mbi masat e marra për të qenë në përputhje me këtë rekomandim deri më 4 dhjetor 2022.
