Heshtja është një nga përvojat më komplekse njerëzore. Në disa momente, ajo na ndihmon të përqendrohemi, të çlodhemi dhe të lidhemi me veten. Në raste të tjera, megjithatë, mungesa e zhurmës mund të na mbingarkojë emocionalisht dhe të shkaktojë shqetësim. Sipas ekspertëve, heshtja ka një ndikim të drejtpërdrejtë në mënyrën se si mendojmë dhe si ndihemi, ndaj menaxhimi i saj është thelbësor për mirëqenien mendore.
Neuroshkenca tregon se heshtja, kur përdoret në mënyrë të balancuar, ka efekte të rëndësishme pozitive në tru dhe trup. Ajo ndihmon në uljen e presionit të gjakut dhe të rrahjeve të zemrës, duke reduktuar gjithashtu nivelin e hormoneve të stresit. Ky proces kontribuon në qetësim dhe relaksim të përgjithshëm, duke i dhënë trurit mundësinë të pushojë nga stimujt e vazhdueshëm të përditshmërisë.
Sipas specialistëve, dy orë heshtje në ditë mund të nxisin neurogjenezën, pra krijimin e neuroneve të reja, veçanërisht në hipokampus – zona e trurit e lidhur me kujtesën dhe të mësuarit. Për pasojë, përmirësohen funksionet njohëse, rritet përqendrimi, aftësia për zgjidhjen e problemeve dhe kreativiteti. Heshtja i jep trurit hapësirë për të organizuar informacionin dhe për t’u rigjeneruar në mënyrë më efektive.
Një tjetër aspekt pozitiv është aktivizimi i rrjetit të quajtur Default Mode Network (DMN), i cili lidhet me vetëreflektimin, planifikimin dhe përpunimin e brendshëm të mendimeve. Sipas blogut të specializuar iNeurociencias.org, ky proces është thelbësor për zhvillimin personal dhe qartësinë mendore.
Megjithatë, ekspertët paralajmërojnë se heshtja mund të ketë edhe anë negative, veçanërisht kur është e vazhdueshme dhe e zgjatur. Mungesa e stimulimit dëgjimor mund ta detyrojë trurin të ricaktojë zonat përkatëse drejt funksioneve të tjera, si shikimi apo prekja. Ky riorganizim shqisor mund të sjellë konfuzion dhe ankth, sipas qendrave të specializuara të dëgjimit.
Në raste ekstreme të izolimit akustik, studiuesit kanë vërejtur shfaqjen e halucinacioneve dëgjimore apo shtrembërime në perceptimin e kohës. Këto efekte tregojnë se, edhe pse heshtja është e dobishme, ajo nuk duhet të jetë absolute apo e pakontrolluar.
Ekspertët theksojnë se heshtja nuk nënkupton pasivitet, por një gjendje të thellë përpunimi dhe rigjenerimi të brendshëm. Çelësi qëndron në ekuilibër: momente të rregullta heshtjeje janë të domosdoshme për shëndetin mendor dhe njohës, por zhurma e vazhdueshme apo izolimi i plotë mund të lodhin dhe dëmtojnë trurin.
Prandaj, të qenit të vetëdijshëm për mënyrën se si e përjetojmë heshtjen dhe për kohën që i kushtojmë asaj është një hap i rëndësishëm drejt një jete më të shëndetshme mendërisht.
