Në Athinë, tym gazi lotsjellës dhe goditje me shkopinj gome shoqëruan sërish përvjetorin e vrasjes së 15 vjeçarit Alexandros Grigoropoulos, që u ekzekutua nga një polic më 6 dhjetor 2008 në lagjen Exarcheia.
Qindra e mijëra qytetarë, kryesisht të rinj, marshuan nga universitetet drejt qendrës së kryeqytetit duke denoncuar dhunën policore dhe pandëshkueshmërinë. Si çdo vit, pjesë të marshimit u kthyen në përplasje të ashpra mes një grupi protestuesish me kapuç dhe policisë së trazirave, ku u përdorën kokteje molotov, granata zhurmuese dhe topa uji.
Për shumë grekë, kujtimi i Alexis nuk lidhet vetëm me një vrasje të padrejtë, por me gjithë periudhën e krizës, papunësinë dhe masat shtrënguese që e shoqëruan Greqinë në dekadën pas ngjarjes.
Pak më në veri, në Bullgari, zemërimi shpërtheu për një arsye tjetër: projekt-buxheti 2026, i pari i përgatitur në euro përpara anëtarësimit të vendit në eurozonë.
Dhjetëra mijëra njerëz, shumica të rinj të brezit Gen Z, mbushën sheshet e Sofjes dhe qyteteve të tjera duke kundërshtuar rritjen e taksave, kontributeve të sigurimeve shoqërore dhe borxhit publik.
Ata thonë se nuk kanë besim që një qeveri e varur nga oligarkë të sanksionuar për korrupsion mund të menaxhojë paratë e tyre. Simbole si derri i madh plastik “kundër babëzisë” u kthyen në ikonë të protestave, ndërsa rrjetet sociale u përdorën si instrument kryesor organizimi. Pas presionit, kryeministri Rosen Zhelyazhov u detyrua ta tërheqë projekt-buxhetin dhe të premtojë një variant të ri, por protestuesit nuk u tërhoqën: tani kërkesat shkojnë nga transparenca fiskale deri te dorëheqja e qeverisë dhe zgjedhje të parakohshme.
Në të dyja rastet, në rrugë dalin mijëra njerëz për të kërkuar të drejtat më bazike: sigurinë fizike përballë armës së shtetit dhe sigurinë ekonomike përballë vendimeve fiskale që prekin jetën e përditshme. Greqia ngre zërin kundër një sistemi ku një adoleshent mund të vritet nga polici dhe, 17 vjet më pas, plagët shoqërore nuk janë mbyllur. Bullgaria shpërthen kundër një modeli qeverisjeje ku korrupsioni shihet si rregull, jo përjashtim, dhe ku kalimi në euro shoqërohet me frikën se çmimin do ta paguajnë qytetarët e zakonshëm.
Nga Athina në Sofje, mes tymit, sloganeve dhe sirenave, shoqëritë nuk pranojnë më të jenë spektatore të vendimeve që u ndryshojnë jetën. E drejta për të protestuar mbetet mjeti i fundit për të detyruar pushtetin të dëgjojë, qoftë për një djalë 15 vjeç që nuk jeton më, qoftë për një të ardhme ekonomike që rrezikon t’u vidhet brezave të rinj.
