Përse kemi çmime të larta të gazit të lëngshëm, që përdorin familjet për ngrohje dhe gatim, si dhe makinat? Sepse kompania “Kastrati” dhe satelitët e saj ia ka marrë frymën tregut. Këtë të vërtetë e dinë të gjithë. Vetëm Autoritetit të Konkurrencës (AK) i duhen vite e dekada që “ta hetojë”
AK i udhëhequr nga Juliana Latifi harxhon paratë e taksapaguesve duke bërë “hetime paraprake”, “hetime të thelluara”, “analiza” dhe “studime”…për kompaninë “Kastrati” dhe Pirro Baren e gazit të lëngshëm.
Fakt
Në janar 2020, në treg është vënë re një rritje prej 10-30 lekë/l e çmimit të gazit të lëngshëm për përdorimin e automjeteve dhe përdorim familjar, teksa në bursat ndërkombëtare në kontratat e së ardhmes (futures) si çmimi i gazit natyror, çmimi i gazit të lëngshëm për ngrohje, naftës bruto dhe naftës me pakicë ka pasur trend rënës që prej datës 6 janar 2020.
Në pikat e karburanteve në kryeqytet 1 litër gaz i lëngshëm kërceu tek “Kastrati” me 69 lekë. Çmime të përafërta vendosën edhe pikat e tjera.
Pas denoncimit të qytetarëve në media, institucioni që monitoron tregun, AK e konstatoi këtë fakt.
“Nga monitorimi në terren në pikat e tregtimit me pakicë të GLN-së, u vërejt një rritje e njëkohshme e çmimit të GLN-së, duke filluar nga data 14 janar 2020. Kjo rritje vërtetohet edhe nga kuponët tatimor të shitjes së produktit GLN përpara dhe pas rritjes së çmimit. Gjithashtu nga të dhënat e administruara nga DPD, në lidhje me importet e realizuara nga ndërmarrjet në tregun e brendshëm, vërehet se tregu i importit dhe shitjes me shumicë është një treg shumë i përqendruar. Konstatohet se 3 nga ndërmarrjet me pjesë më të madhe tregu zotërojnë rreth 91% të tregut, pra kanë një fuqi të madhe tregu”.
Ky arsyetim gjendet në hyrje të vendimit nr. 675, datë 7 shkurt 2020 “Për hapjen e procedurës së hetimit paraprak në tregun e importit, depozitimit, shitjes me shumicë të produktit gaz i lëngshëm i naftës”
Përse është i nevojshëm ky hetim paraprak, kur kundërvajtja me ligjin për konkurrencën është flagrante?
Fillimisht AK duhet merrte masa të menjëhershme për ndalimin e kësaj situate. Së pari, duhet t’i vendoste gjobë Kastratit dhe Bares, sepse janë subjekte të hetuara edhe më parë, janë përsëritës në shkeljen e ligjit.
Ky autoritet i zgjedhur nga Kuvendi për të mbrojtur interesin publik e harxhon kohën duke mbrojtur “Kastratin” dhe Baren.
AK nuk do t’ia dijë se familjet shqiptare nuk kanë alternativë tjetër ngrohje veç energjisë elektrike dhe gazit të lëngshëm. Edhe pse gjendemi në mes të pandemisë, AK tregon të njëjtën mungesë humanizmi ndaj qytetarëve, ashtu si këta oligarkë të pangopur.
Iku një dimër dhe po vjen tjetri, AK akoma nuk ka marrë asnjë masë që të pengojë rritjen e çmimit të gazit nga oligopoli. Tani nis një “hetim të thelluar”, në datën 8 tetor 2020, disa muaj pasi ka mbaruar “hetimi paraprak”.
Kë favorizon kryetarja Latifi?
Importi, ngarkim-shkarkimi dhe depozitimi i GLN-së realizohet nëpërmjet 3 koncensioneve në ish- Uzinës së Sodës PVC në Gjirin e Vlorës dhe në Porto Romano, Durrës. Ndërmarrja Romano Port dhe Porti MBM i cili operon në det, Porti Vlora-1, si dhe ndërmarrje që kanë depozita me qira të cilat operojnë në tregun e shitjes me
Referuar ekstrakteve të regjistrit tregtar, Ndërmarrja ROMANO PORT SHA zotërohet nga Pirro Bare që ka 99.84% të aksioneve. Në ndërmarrjen INTER GAZ SHA që ka ndërtuar depozita gazi pranë këtij Porti, zotërohet gjithashtu 50% nga Pirro.
Ky aksionar (Bare) zotëron 100% të aksioneve në ndërmarrjen A&V GAZ SHA, e cila kryen veprimtari importi dhe tregtimi me shumicë dhe pakicë të GLN.
Ndërmarrja A&V GAZ SHA zotëron 100% të aksioneve në ndërmarrjen AV Distribution SHA, e cila ushtron veprimtarinë në tregun e shitjes me shumicë të GLN-së.
Në Portin Vlora 1, ndërmarrja PIA zotëron me koncesion Portin, gjithë kapacitetin depozitues të GLN-së ia ka dhënë me qira ndërmarrjes FAM Gas L.L.C. – Kevin Gas SHA i cili ka vetëm një aksioner dhe importon gaz nëpërmjet FAM GAS.
Kevin Gas SHA zotëron 100 % të aksioneve në ndërmarrjen Emanuel Gas SHPK i cili operon në tregun e shitjes me shumicë dhe pakicë.
Porti MBM zotërohet 99 % nga ndërmarrja ADRIATIC BAY INVESTMENT GROUP SHPK e cila zotërohet 65% nga KASTRATI GROUP.
TENET SHA e cila operon në tregun e depozitimit të GLN dhe shitjes me shumicë zotërohet 50% nga KASTRATI SHA, pjesë e KASTRATI Group. TENET SHA shet në tregun e pakicës nëpërmjet ndërmarrjes Albania Gas Tech SHPK e cila është pjesë e KASTRATI GROUP.
Nga analiza e të dhënave të importit rezulton se gjatë vitit 2019 në portin Romano Port, është realizuar importi i rreth 75% e sasisë totale të GLN të ardhur në vend. Ndërmarrja me pjesën më të lartë të tregut prej 34.8% është ndërmarrja TENET SHA, ndërmarrja A&V Gas për vitin 2019 zotëron pjesën prej 32.1% të tregut, ndërsa Kevin Gas zotëron pjesën prej 25.4% të tregut.
Tregu i importit të GLN paraqitet me tregues shumë të lartë përqendrimi. ku tre ndërmarrjet importuese TENET SHA, A&V GAZ SHA dhe Kevin Gas SHA, kanë zotëruar mbi 90% të tregut për vitin 2019.
Nga analiza e të dhënave të çmimit mesatar të blerjes dhe shitjes, nga importuesit kryesor dhe nga ndërmarrjet në tregun e shumicës rezulton se ndërmarrjet, përsa i përket shitjes kanë çmime të përafërta.
Hetimi, punë e përsëritur
Autoriteti i Konkurrencës do të publikonte në 2017-ën rezultatet e një hetimi të thelluar 5-vjeçar në të gjitha segmentet e tregut të ngarkim-shkarkimit, importit, depozitimit dhe shitjes me shumicë të produktit gaz i lëngshëm i naftës për konsum familjar dhe biznes. Nuk ka arsye të hetohet sërish e njëjta gjë, kur “Kastrati” dhe Bare si drejtues të oligopolit të naftës dhe të gazit kapen në flagrancë në kundërvajtje me ligjin.
