Hulumtimi i trurit është i pandërprerë, duke shtuar vazhdimisht informacione të reja në këtë fushë interesante dhe të rëndësishme. Ndër gjërat që janë njohur për dekada të tëra është vlera e kujtesës dhe rëndësia e praktikimit të saj dhe mbajtjes së saj aktive. Këtë vit, 20-vjeçari Vishvaa Rajakumar mësoi përmendësh 80 numra të rastësishëm në vetëm 13.5 sekonda – rreth 6 numra në sekondë – dhe doli fituesi i Kampionatit Botëror të Kujtesës. Pjesëmarrësit e tjerë mësuan përmendësh pako të tëra me letra të përziera.
Pothuajse tre të katërtat e të rriturve zgjidhin fjalëkryqe ose luajnë lojëra të tjera mendore, jo vetëm për argëtim, por edhe për të përmirësuar kujtesën e tyre. Në fund të fundit, një kujtesë e mirë shoqërohet me inteligjencë dhe zgjuarsi të shpejtë, ndërsa “harresa” shpesh shoqërohet me mungesë vëmendjeje dhe rënie mendore .
Megjithatë, shkencëtarët paralajmërojnë se theksi i tepërt te mësimi përmendësh shpesh na bën të harrojmë rëndësinë e harresës. Pa të, mendja do të ishte e mbushur me informacione të panevojshme ose edhe të dhimbshme. Dhe ndërsa harresa zakonisht ndodh në mënyrë të pavetëdijshme, hulumtimet tregojnë se njerëzit mund të mësojnë si të harrojnë.
Siç rezulton, harresa nuk është vetëm normale, por mund të përmirësojë mirëqenien, kreativitetin dhe të formësojë mënyrën se si e perceptojmë veten. Psikologët po e mbështesin gjithnjë e më shumë atë si një mjet për lehtësimin e simptomave të depresionit dhe ankthit . Në një epokë të mbingarkesës me informacion, falë pjesërisht teknologjisë, të mësuarit për të harruar mund të jetë më e rëndësishme se kurrë.
Pse harresa është e dobishme
«Ne fillojmë të harrojmë sapo fillojmë të kujtojmë», thotë Jonathan Fawcett, një neuroshkencëtar kognitiv në Universitetin Memorial të Newfoundland. Kujtimet formohen kur u kushtojmë vëmendje detajeve , ndërsa informacioni i parëndësishëm mund të mos ruhet kurrë. Edhe kujtimet e vendosura mund të zbehen me kalimin e kohës ose të zëvendësohen nga përvoja të reja.
Megjithatë, përtej kësaj harrese pasive, ekziston edhe harresa e vetëdijshme: Ajo që njerëzit zgjedhin të mos e mbajnë mend.
Arti i harresës
Studiuesit identifikojnë dy qasje themelore ndaj harresës së qëllimshme: Parandalimi i krijimit të një kujtimi dhe shtypja e një kujtimi ekzistues.
Në eksperimentet e “harresës së udhëhequr”, pjesëmarrësve iu tregua se i mbanin mend më mirë fjalët që u kërkohej t’i mësonin përmendësh, duke demonstruar se ne mund të harrojmë qëllimisht informacione të panevojshme ose të padëshiruara.
Një qasje tjetër, e quajtur “harresa e rikuperueshme”, përfshin forcimin e kujtimeve që duam t’i ruajmë, ndërkohë që të tjerat i lëmë të zbehen. Edhe theksimi i detajeve specifike të një kujtimi të caktuar, me kalimin e kohës, mund të ndryshojë mënyrën se si e kujtojmë një ngjarje.
Në mënyrë të ngjashme, metoda “mendo, mos mendo” i ndihmon njerëzit të shtypin kujtimet e shkaktuara nga kujtesat. Në eksperimentet e kryera nga Dr. Michael Anderson në Universitetin e Kembrixhit, pjesëmarrësit mësuan se si të ndërpresin rikthimin e kujtimeve specifike. Skanimet e trurit zbuluan se shtypja e një kujtese aktivizoi një proces frenues, të ngjashëm me ndalimin e një veprimi fizik, duke dërguar sinjale nga korteksi prefrontal në hipokampus. Me praktikë, kujtimet e shtypura u dobësuan dhe pjesëmarrësit raportuan kujtime më pak të dhimbshme.
