Paris, 21 gusht 1911. Mëngjes herët, ndërsa Muzeu i Luvrit pushonte në heshtjen e zakonshme të së hënës, një nga veprat më të njohura të artit botëror, Mona Lisa e Leonardo da Vinçit, u zhduk pa lënë gjurmë. Askush nuk e pa, askush nuk e dëgjoi. Thjesht… nuk ishte më.
Një ditë më vonë, piktori Louis Berou, i cili kishte ardhur të pikturonte vetë Mona Lisën, zbuloi boshllëkun në mur dhe ngriti alarmin. Fillimisht, mendohej se piktura ishte zhvendosur për mirëmbajtje apo fotografim. Por ndërsa orët kalonin dhe da Vinçi nuk po gjendej, muzeu u përfshi nga paniku. Ajo që dukej e pamundur ishte bërë realitet: dikush kishte vjedhur Mona Lisën.
Skandal në Paris: Dyshohet Picasso!
Pas hetimeve të para, policia nisi të hetojë botën e artit dhe shumë shpejt dyshimet ranë mbi emra të mëdhenj. Ndër të arrestuarit u përfshi edhe një artist i ri dhe i guximshëm, një farë Pablo Picasso. Ai dhe poeti Guillaume Apollinaire u morën në pyetje për lidhje me një tjetër vjedhje arti, por mungesa e provave i çliroi.
Misteri i vjedhjes së Mona Lisës vazhdoi të mbetej i pazgjidhur për më shumë se dy vjet, duke ndezur teori të shumta konspirative, nga vjedhje e porositur nga koleksionistë të fshehtë, te rrëmbime me sfond politik.
Rikthimi i papritur dhe një “hajdut patriot”
Në dhjetor të vitit 1913, në një zyrë të qetë arti në Firence, Italia mori frymë ndryshe. Një burrë i panjohur i quajtur Vincenzo Perugia, ish-zdrukthëtar në Luvër, u shfaq me një ofertë të pabesueshme: të shiste Mona Lisën.
Piktura u verifikua si origjinale dhe Perugia u arrestua menjëherë. Në hetim, ai deklaroi se kishte vepruar nga ndjenja patriotike, Mona Lisa, krijuar nga një mjeshtër italian, sipas tij, i takonte Italisë, jo Francës.
Akti i tij i guximshëm kishte qenë i thjeshtë: veshur si punonjës muzeu, ai hyri herët në mëngjesin e 21 gushtit, hoqi pikturën nga muri, e futi në përparësen e tij dhe u largua pa u vënë re.
Një kthim triumfal dhe një famë e pavdekshme
Pas arrestimit të Perugias, piktura u ekspozua me entuziazëm në Galerinë Uffizi në Firence, ku mijëra italianë e pritën si një fitore kombëtare. Më pas, në janar të vitit 1914, ajo u rikthye në shtëpinë e saj në Paris, nën siguri të rreptë.
Perugia u dënua me vetëm një vit e 15 ditë burg. Por për shumë italianë ai nuk ishte hajdut, ishte hero. Në të vërtetë, ai kreu vetëm 7 muaj burg.
Nga një vepër e çmuar në ikonë botërore
Paradoksalisht, ishte kjo vjedhje që bëri Mona Lisën të pavdekshme. Përpara vitit 1911, ajo ishte një vepër e njohur, por jo legjendare. Pas zhdukjes, ajo u kthye në një ikonë kulturore globale, një simbol i misterit, artit dhe magjepsjes njerëzore.
Një vjedhje. Një legjendë. Një emër: Mona Lisa.
