Shumica prej nesh e vizituam Panairin e Librit këtë vit. Dikush për të parë botimet e reja, një tjetër për të përfituar nga uljet dhe të tjerë e zgjodhën si një mënyrë për të kaluar kohën e lirë. Pavarësisht qëllimit, libri bashkoi qindra njerëz këtë vit.
U bëmë pjesë e një prej ngjarjeve më të rëndësishme kulturore shqiptare, jo vetëm për të pikasur mes kopertinave të duhurin, por edhe për të parë situatën e tij.
Ndaluam në stendën e botimeve “Ideart” dhe arsyeja e zgjedhjes së kësaj shtëpie botuese lidhet me syrin: u tërhoqëm nga stenda. Ndërsa ka 15 vite në treg, “Ideart” prej kohësh ka zgjedhur që të jetë vendi i parë, në hyrje të Panairit të Librit menjëherë do të përballeni me stendën e tij.
Çdo vit shohim risi në pamjen e stendës, nga objektet zbukuruese, te vendosja e librave apo imazhi i përfaqësueseve të tij.
Në një intervistë për “Iconstyle.al”, drejtuesi dhe themeluesi i “Ideart”, Redin Jegeni, na sqaroi arsyen:
“I kushtojmë shumë rëndësi pamjes së stendës dhe të gjithës në kompleksitet, ndriçimit, vendosjes së librave, uniformës së vajzave. Të jemi gjithmonë më trendi dhe ndryshme. Ne jemi konceptuar në mënyrë që qëllimin kryesor të mos kemi shitjen, por paraqitjen e botimeve. Qëllimi ynë është paraqitja dhe prezantimi i botimeve të reja. Prandaj përpiqemi që çdo vit stendën ta krijojmë sa më tërheqëse, atraktive. Duke qenë që fokusi edhe këtë vit ishte te fëmijë, investimi dhe e gjithë stenda ishte e konceptuar për fëmijët, me personazhet kryesore të librave të “Ideart”-it, me personazhet që ne na shesin më shumë. Por edhe shitje ka pasur goxha”.
“Ideart” është nga ato Shtëpi Botuese prej së cilës nuk mund të gjesh libra të zakonshëm, por gjëra unike, të cilat nuk i ke rastisur më parë në stendat e tjera të panairit. Këtë ideologji e ka ruajtur me fanatizëm prej vitit 2002, duke sjell botime të cilat të i lexon herë pas here në bibliotekën e shtëpisë.
Rrjetet sociale na kanë krijuar një mendim jo shumë të saktë, pasi lexuesit më të mëdhenj nuk janë të rinjtë, sipas Jegenit janë fëmijët dhe personat mbi 30 – 40 vjeç.
Lamë pas Panairin e Librit të këtij viti! Cilët ishin zhanret më të kërkuara?
Zhanerët më të kërkuar në panair në stendën e “Ideart” janë librat e fëmijëve. Dhe lexuesit më të shumë që vijnë në panair janë fëmijët. Ne kemi edhe librat artistikë, ato të kuzhinës, librat dhuratë apo filozofik, por më të pëlqyerit janë librat për fëmijë. Nuk është më Panairi i Librit ai i artistikut. Zhanri më i kërkuar është për fëmijët, pasi lexuesit që e preferojnë më shumë librin janë pikërisht ata.
Librat e rinj këtë vit për “Ideart”-in ishin përrallat klasike për fëmijë: “Pinoku”, “Liza në Botën e Çudirave”, “Mbretëresha e Dëborës” dhe “Princi i Vogël”, si dhe numri i pestë i “Ditarit të Gregut”, i cili u shit jashtë parashikimeve për mbi 1000 kopje. Ato erdhën me një dizajn ndryshe, të konceptuar ndryshe. Përralla klasike për të qëndruar gjithmonë në bibliotekë, jo nga këto librat e vegjël për t’u hedhur. Ne në “Ideart” kemi qenë shumë të suksesshëm edhe librin e bebes, kanë filluar ta fusin në trend.
Si bëhet përzgjedhja e shkrimtarëve që botoni? Cili është kriteri nga Shtëpia Botuese “Ideart”?
“Ideart” është përgjithësisht i fokusuar në librat luksozë. Që do të thotë që ka libra ndryshëm, nuk është i përqendruar në romane artistike. “Ideart” sjell risitë në treg. Kemi librat për fëmijë, luksoz, zanorë, librat dhuratë, librat e kuzhinës dhe quhet luksoz jo nga çmimi, por nga dizajni i veçantë, kopertina dhe imazhet.
Kriteri i shtëpisë “Ideart” është për të sjellë një gjë ndryshe në treg, jo për të sjell atë që tregu ka tashmë. Dhe kriteri është që të kapim në të gjithë panairet ndërkombëtare gjërat që sapo sillen në treg, që janë risi. Siç ishte seria e librit dhuratë, e cila është shumë e suksesshme dhe po bëhet viti i katër që është në botim. Kriteri jonë është që të jemi afër lexuesit me gjëra ndryshe, me gjëra më trendi. Nuk duam të kemi diçka që tregu e ka.
A ka ndryshuar thënia “librin e shet autori”? Sa e dukshme është kjo në vendin tonë?
Mendoj se librin e shet më shumë reklama, televizioni, “Instagram”-i. Por në vendin tonë ndodh që e shet dhe autori. Sa më i famshëm të jetë autori, si rasti i Fevziut, apo Blushit, aq më shumë shitje ka. Ky është problemi në vendin tonë. Ka shumë pak lexues të mirëfilltë që e duan artistikun, që e duan letërsinë, pasi përgjithësisht janë njerëzit që nëse flitet një libër në televizor e blejnë, nëse është film e blejnë. Pak njerëz ka me dëshirën për letërsi të vërtetë.
Leximi është bërë diçka në modë veçanërisht në rrjetet sociale ku përdoruesit postojnë edhe thjesht për t’u dukur. Por a është në të vërtetë rinia shqiptare e prirur drejt leximit?
Rinia shqiptare nuk është prirur drejt leximit, panairin e ka kthyer edhe në një kalim kohe, për të qenë aty, për t’u dukur trendi, për të bërë foto dhe për të vënë hashtagun #panairiilibrit. Mendoj se rinia është gjithnjë e më larg leximit, është shumë më tepër afër rrjeteve sociale. Kurse fëmijët në mënyrë të habitshme, falë një pune shumë të madhe të shkollave, janë më afër leximit. Ka pasur shumë fëmijë, të organizuar, me ekskursione nga rrethet, klasa të tëra nga shkolla të ndryshme. Të dashuruarit pas leximit janë ose fëmijët ose njerëzit mbi 30-40 vjeç, që e duan librin.
Si është situata e botimeve në Shqipëri? Është një konkurrencë e pastër në këtë sektor?
Në fakt ka një konkurrencë të pastër të botimeve në Shqipëri, për faktin se është legalizuar. Tashmë të gjitha botimet janë me të (copyright)drejtën e autorit, nuk ka më botime që nuk i respektojnë. Çdo botim është i regjistruar, nuk ka më pirate.
Jetojmë në një kohë kur pjesa më e rëndësishme është marketingu, pavarësisht cilësisë. Sa e rëndësishme është pjesa e promovimit të librit?
Promovimi i librit është kyçi i shitjes së tij. Sa më shumë ta promovosh aq më shuam do të shitet. Sidomos në vendin tonë ku nuk është i prirur në cilësi, sesa në marketing. Dhe te ne një nga marketingjet më të vlefshme është ai i thashethemit.
Keni një sektor të botimeve kushtuar kuzhinës, sa blerje ka për këto lloj librash?
Ka amvisa. Librat e kuzhinës sonë janë të Akademisë Barilla, italiane, shumë afër kulturës shqiptare, prandaj pëlqehen. Por ka edhe kërkesë për libra të gatimeve tradicionale.
Sa rëndësi i kushtoni librave që japin këshilla mbi stilin e të veshurit, të jetuarit?
Nuk i japim rëndësi librave që japin këshilla, sepse kemi kuptuar që shqiptarët nuk duan këshilla.