Vërtetësia është një vlerë thelbësore në shumë kultura, megjithatë individët shpesh e gjejnë veten duke u përballur me situata ku gënjeshtra duket të jetë rruga më e lehtë ose më e dobishme. Këtu janë motivimet dhe kontekstet e detajuara që i bëjnë njerëzit të shmangin ndershmërinë në favor të mashtrimit, shkruan scientificorigin.
Shmangia e Pasojave
Njerëzit shpesh gënjejnë për të anashkaluar rezultatet e padëshiruara. Kjo sjellje përfshin një gamë nga çështjet e parëndësishme deri te çështjet serioze. Për shembull, studentët mund të mashtrojnë në një provim për të shmangur dështimin, ose një punonjës mund të gënjejë për përfundimin e një detyre për të shmangur kritikat ose humbjen e punës. Ky lloj pandershmërie është i rrënjosur në frikë – frika nga pasojat që mund të ndikojnë në pozitën shoqërore, jetën profesionale ose marrëdhëniet personale. Lehtësimi i menjëhershëm i shmangies së ndëshkimit shpesh errëson përfitimet afatgjata të ruajtjes së ndershmërisë.
Ruajtja e imazhit të vetvetes
Shumë individë përdorin mashtrimin si një mjet për të ruajtur ose përmirësuar imazhin e tyre për veten. Kjo mund të shfaqet në zbukurime të arritjeve personale, trillime përvojash ose gënjeshtra të plota për aftësitë. Për shembull, dikush mund të gënjejë për sfondin e tij arsimor gjatë një interviste pune për t’u dukur më i kualifikuar. Presioni për të jetuar sipas një imazhi ideal – shpesh i përforcuar nga mediat sociale dhe pritjet shoqërore – mund ta bëjë vërtetësinë të duket më pak tërheqëse nëse mund të zbulojë një realitet më pak lajkatar.
Frika nga refuzimi ose konflikti
Shmangia e refuzimit ose konfliktit është një motivues i fuqishëm për të gënjyer. Në marrëdhëniet personale, kjo mund të nënkuptojë t’i tregoni partnerit atë që dëshiron të dëgjojë në vend të së vërtetës për të shmangur lëndimin e ndjenjave të tyre ose shkaktimin e një mosmarrëveshjeje. Profesionalisht, mund të përfshijë pajtimin me mendimin e gabuar të një eprori për të ruajtur harmoninë në vendin e punës. Këtu, gënjeshtra shihet si një masë mbrojtëse, duke mbrojtur marrëdhëniet dhe vendin e personit brenda tyre nga mosmarrëveshjet e mundshme.
Ndikimet shoqërore dhe kulturore
Ndikimi i pritjeve shoqërore dhe kulturore në ndershmëri mund të jetë i thellë. Në disa kultura, ruajtja e fytyrës ose ruajtja e nderit mund të jetë më e rëndësishme se tregimi i së vërtetës. Në mjedise të tilla, gënjeshtra mund të bëhet një mekanizëm i sanksionuar nga shoqëria që përdoret për të lundruar në rrjetet sociale komplekse dhe për të ruajtur respektin ose dinjitetin. Në mënyrë të ngjashme, në kulturat e biznesit me aksione të larta, presioni për të pasur sukses mund t’i shtyjë individët të përfshihen në praktika mashtruese për të siguruar marrëveshje ose për të avancuar interesat e korporatave.
