“A mos je e zbehtë nga lodhja, nga ngjitja në qiell dhe shikimi i Tokës prej andej, duke u endur e vetme, mes yjeve që kanë një lindje tjetër?”. Ky varg kaq i mrekullueshëm i përket poezisë “Hënës” nga poeti romantik Persi Shelli. Sateliti i Tokës dhe bukuria e tij kanë frymëzuar poezi të panumërta përgjatë historisë së njerëzimit.
Ciklet e saj të zgjerimit dhe tkurrjes e kanë lidhur atë me mitrën e gruas, shtatzëninë dhe mëmësinë. Ndërsa prania e saj në qiellin e natës, i ka dhënë një rëndësi shumë të madhe në traditat mistike dhe astrologjike.
Aktualisht, shumë studiues bien dakord se Hëna u formua kur protoplaneti i madhësisë së Marsit i quajtur Theia, u përplas me Tokën rreth 4 miliardë vjet më parë. Një pjesë e Theias u fut brenda Tokës, dhe pjesë të dy planetëve u bashkuan për të formuar Hënën tonë tepër unike.
Hëna është shumë më e madhe në proporcion me Tokën sesa hënat e planetëve të tjerë. Ajo është e lidhur me baticat dhe zbaticat detare për shkak të forcës tërheqëse. Prandaj vetëm njëra anë është gjithmonë përballë nesh. Hëna është thelbësore për ekzistencën e jetës në Tokë.
Pa të, ne, njerëzit, kafshët, bimët, mund të mos ishim fare këtu. Sipas studiuesve, jeta në Tokë ka shumë të ngjarë të ketë nisur ose në disa ujëra gjeotermale në fundin e oqeanit, ose në pellgjet ndër-baticore përgjatë skajit të tokës dhe detit. Në çdo rast, nevojitej kontrasti: i nxehtë dhe i ftohtë, i lagësht dhe i thatë, lëvizje dhe qetësi.
Një pikë tjetër ku ndikon Hëna ka të bëjë me animin e boshtit të Tokës. Pjerrësia boshtore e Tokës është 23.44 gradë, gjë që do të thotë se ajo nuk shtrihet drejtpërdrejt lart-poshtë, por anohet dhe rrotullohet në një kënd pingul me orbitën e saj rreth diellit.
Nëse nuk do të kishte asnjë anim, kjo do të thotë që do të kishim vite pa stinë të ndara. Një anim i tepruar, do të thotë se do të përcëlloheshin nga Dielli në mesditë dhe do të ngrinim gjatë natës. Ne kemi nevojë për një anim mesatar për të pasur cikle sezonale të parashikueshme dhe të moderuara, që të lejojnë zhvillimin e bujqësisë.
Dhe pse kemi një pjerrësi të qëndrueshme dhe krejtësisht të butë? Për shkak të Hënës. Po ashtu Hëna mbron fushën magnetike të Tokës, që nga ana e saj mbron planetin tonë dhe na mban të sigurt nga shumica e stuhive diellore, por na mbron edhe nga rrezet e tjera kozmike që qarkullojnë rreth hapësirës.
Së fundi, drita e Hënës natën ndikon në jetën e shumë specieve. Për shembull, grabitqarët si luanët e shmangin gjuetinë në dritën e hënës, ndërsa lakuriqët e natës shmangin fluturimin.
