Askush nuk proteston si francezët. Paga të ulëta? Thyejnë banka. Politika të padrejta? Djegin makina. Familja mbretërore e vetëkënaqur? Revolucion!
Francezët dolën sërish në rrugë për të protestuar ndaj Presidentit Emmanuel Macron që vendosi një ndryshim të politikës jopopullore që rrit moshën e pensionit nga 62 në 64. Pas vendimit, mijëra njerëz dolën në rrugët e Parisit dhe qyteteve të tjera franceze për të protestuar, duke kënduar himnin kombëtar, duke valëvitur flamurin e tyre dhe duke “i vënë flakën” qytetit.
Francezët janë të njohur për protestat e tyre. Në tetor, norma e inflacionit ishte 5.5% në Francë – më e ulët në vendet e tjera në të gjithë Evropën (10% në Gjermani dhe 8.9% në Itali). E megjithatë mijëra njerëz dolën në rrugë në Paris për të protestuar kundër kostos së lartë të jetesës.
Ndërkohë, këtu në vendin tonë të vogël, ku kemi 1 milionë arsye për të kërkuar llogari nga qeveria që po na vjedh çdo ditë, hapur fare, jeta vazhdon sikur të ishim vendi me standardet më të larta. Edhe pse jemi përballë padrejtësive, çfarë bëjmë ne? Zhvillojmë disa protesta 2-orëshe, ose nuk dalim fare, preferojmë të flasim për padrejtësitë që po i bëhen Luizit në “Big Brother.”
Vetë demokracia franceze u ndërtua mbi një model në të cilin votimi nuk është mjeti i vetëm i shprehjes së popullit. Një demonstratë shpreh pakënaqësi me politikën e qeverisë. Dhe funksionon.
Po, funksionon dhe kjo gjë është e vërtetuar. Për shembull, në maj 1968, një goditje brutale e policisë ndaj protestuesve studentorë shkaktoi një grevë të përgjithshme dhe revoltë masive që çoi në arratisjen e Presidentit Charles de Gaulle nga vendi; pati një valë grevash të mëdha në 1995, duke çuar në një rritje të pagës minimale; xhaketat e verdha (të emërtuara sipas ‘uniformës’ së tyre të xhaketave të forta) ndaluan përpjekjen e Emmanuel Macron për të futur një taksë karboni që do të ndikonte në mënyrë disproporcionale te të varfërit.
Edhe hulumtimet mbështesin se, në përgjithësi, protestat – veçanërisht protestat radikale – janë efektive.
Disa komentues janë tallur se nuk ka kuptim që francezët të jenë në gatishmëri për protestë në çdo kohë, kur ata kanë gjëra kaq të mira në krahasim me të gjithë të tjerët. Por pikërisht kjo është arsyeja pse gjërat janë më mirë në Francë, sepse ata e shohin fuqinë në veprimin kolektiv dhe kërkojnë ndryshim. Francezët nuk i mbajnë vuajtjet e tyre si një simbol nderi.
“Efekti i krahut radikal” përshkruan një fenomen ku fraksionet radikale të lëvizjeve politike ndihmojnë në rritjen e mbështetjes për fraksionet më të moderuara me kalimin e kohës. Për shembull, 63 për qind e amerikanëve kishin një pikëpamje të pafavorshme për Martin Luther King Jr në 1966; në vitin 2011, 94 për qind kishin një pikëpamje të favorshme. Në mënyrë të ngjashme, megjithëse media e ka përqeshur Rebelimin e Zhdukjes, shqetësimi për mjedisin është rritur që nga protestat e tyre të profilit të lartë në 2019.
