Kriza shëndetësore që ka goditur botën për shkak të pandemisë së koronavirusit, padyshim që ka pasur një impakt të frikshëm në ekonominë botërore, aq sa kryeekonomisti i Eurozonës, Claus Vistesen, pas publikimit të të dhënave ekonomike për muajin prill, është shprehur: “Mirë se erdhët në shtëpinë e horrorit!”
Në kuadër të masave të izolimit dhe distancimit social, bizneset kanë mbyllur dyert çka përkthehet në një mungesë produktesh në treg dhe si në çdo krizë të ngjashme, shqetësimi numër një është inflacioni. I shpjeguar në vija të trasha, inflacioni është rezultat i sasisë së lartë të parave në qarkullim me të cilat njerëzit kërkojnë të blejnë të mira që janë tejet të pakëta. Kjo sjell dhe rritjen drastike të çmimeve në treg.
Por a do të përballemi me inflacionin gjatë kësaj krize ekonomike që ka sjellë pandemia COVID-19? Sipas ekspertëve, gjasat janë që po, por jo tani.
Frika për rritjen e çmimeve nis me mbylljen e përkohshme apo falimentimin e bizneseve prodhuese. Për shembull: Nëse një fabrikë mielli ndalon prodhimin për shkak të pandemisë, furrat e bukës që furnizohen nga kjo fabrikë do të kenë më pak bukë e rrjedhimisht, çmimi i bukës do të rritet.
Gjithashtu, injektimet e parave që qeveritë bëjnë në ekonomi dhe printimi i parave të reja mund të sjellin rritje të inflacionit, veçanërisht kombinuar me ndërprerjen e aktivitetit në industrinë e prodhimit.
Ndaj deklarata e drejtorit të Politikave Monetare në Bankën e Shqipërisë Erald Themeli se në rast të përkeqësimit të situatës Banka e Shqipërisë do të printojë para, e bën edhe më të frikshme situatën.
Megjithatë, sipas një grupi ekspertësh të ekonomisë, gjasat janë që për momentin nuk do të përballemi me një rritje drastike të çmimeve, sepse paralizimi i aktiviteteve ekonomike jo vetëm ka ndërprerë veprimtarinë prodhuese, por edhe mundësitë e konsumatorëe për të shpenzuar.
Punëonjësit e kompanive që kanë ndërprerë punën tashmë nuk kanë të ardhura të mjaftueshme për të kryer blerje dhe në kushte të tilla, rënia e kërkesës e ardhur si pasojë e rënies së prodhimit, mund të rezultojë në deflacion, të kundërtën e inflacionit, që është ulja e çmimeve.
Shpenzimet e atyre që nuk janë ndikuar nga kriza mund të kompensojnë rëniet vetëm nëse të mirat që prodhohen janë zëvendësuese për ato që nuk mund të prodhohen, por në të kundërt, do të përjetohet një rënie më e madhe e kërkesës sesa e ofertës.
Siç shkruan “The Economist”, janë të pakëta gjasat që shpenzimet e blerjes së biletave të avionit të zëvendësohen nga shpenzimet e atyre që blejnë programe për të pununar nga shtëpia, çka do të thotë se konsumerizmi do të ketë shumë më tepër vlerë në të ardhmen, kur produktet apo shërbimet që tani mungojnë do të jenë sërish në treg.
Dhe pikërisht ky është momenti kur ekonomia botërore mund të përballet me inflacionin.
Në ditën që do të mposhtin koronavirusin (dhe që shpresojmë të jetë sa më e afërt), frika e infektimit do të jetë shuar dhe do t’i rikthehemi jetës sonë të përditshme, me një uri për të marrë më në fund atë që na ishte mohuar gjatë izolimit.
Kjo uri masive, pritet të ushtrojë një presion të përballuar tek industritë që do të jenë ende të dobëta në prodhim, çka rezulton në rritje të çmimeve.
Dhe derisa oferta të arrijë më në fund ritmin e kërkesës, ekonomia botërore më shumë mundësi do të përballet me një inflacion që mund të na kthejë pas në disa prej krizave më të mëdha ekonomike që bota ka hasur ndonjëherë.
