Një padi është adresuar ditët e fundit në Gjykatën e Tiranës.
Studiuesi Fitim Çaushi ka paditur nënkryetarin e Akademisë së Shkencave Vaso Tole, duke pretenduar se në kundërshtim me ligjin “Për Mbrojtjen dhe ruajtjen e Trashëgimisë Kulturore Shpirtërore” ka tjetërsuar trashëgiminë shpirtërore të trevës së Labërisë, Toskërisë dhe Çamërisë: këngën polifonike si identitet kombëtar, duke e regjistruar në UNESCO me emërtesën “iso-polifoni”, me shtratin tek sirenat greke.
Sipas padisë, Vasil Tole, bën diversion dhe mashtron, për ta infektuar këngën polifonike shqiptare me ndikime të kulturës greke: ”Në lidhje me këtë veçori tingullore të sirenave, na vjen mirë të pohojmë, se ka një përqasje me mendimet më të përhapura mbi veçoritë e zërave këngëtorë të iso-polifonisë së shqiptarëve“.
Më tej thuhet, këtë ngjashmëri të këngës polifonike shqiptare dhe “iso-polifonisë” së sirenave, i padituri Tole e ka përfshirë edhe në videofilmin depozituar në UNESCO.
Padia e plotë
Kundër Vasil S. Toles për tjetërsimin e këngës polifonike shqiptare
Të nderuar gjyqtarë!
I padituri Vasil Tole, duke shkelur ligjin “Për Mbrojtjen dhe ruajtjen Trashëgimisë Kulturore Shpirtërore” ka tjetërsuar trashëgiminë shpirtërore të trevës së Labërisë Toskërisë dhe Camërisë; këngën polifonike si identitet kombëtar, duke e regjistruar në UNESCO me emërtesën “iso-polifoni”, me shtratin tek sirenat greke.
Kënga polifonike shqiptare bën pjesë në folklorin e popullit shqiptar si një vlerë e lashtë kultuore, e mbrojtur nga ligji. Neni 61 pika 3 shkruan: “Mund të jenë pasuri kulturore sipas parashikimeve të nenit 61, të këtij ligji: a) pasuritë e paluajtshme dhe të luajtshme, që kanë interes artistik, urbanistik, historik, arkeologjik ose etnografik me rëndësi të veçantë.
Neni 55 Tipologjitë e pasurive kulturore jomateriale Janë objekt i mbrojtjes së dispozitave së kësaj pjese tipologjitë e mëposhtme të vlerave kulturore jomateriale: a) folklori muzikor instrumental; folklori instrumental; folklori gojor; folklori koreografik; folklori muzikor vokal;
Megjithëse folklori muzikor vokal, ka qenë i mbrojtur me dispozita ligjore, i padituri Vasil Tole me përgatitjen në rrugë private të Dosjes së Polifonisë Shqiptare për ta futur në UNESCO, e ka tjetërsuar atë si pronë private, duke shpërdoruar rëndësinë etnike, historike dhe estetike të folklorit shqiptar, si identitet kombëtar.
Përgatitjen e Dosjes me këtë tjetërsim antikombëtar, i padituri Tole, e ka dëshmuar në librin e tij “Enciklopedia e Iso-polifonisë shqiptare”. Në të i padituri shkruan: “Dosja e përgatitur nga pala shqiptare përfshin:
1.Kërkesën zyrtare të Komisionit Kombëtar Shqiptar të UNESCO-s.
2. Bibliografinë e punimeve të autorëve të huaj për isopolifoninë.
3. Bibliografinë e punimeve të autorëve shqiptar për isopolifoninë.
4.Të dhëna dhe botime zyrtare ku këndohet në iso-polifoni.
5. Pesë format e tjera të propozuara siç kërkohet në formularin e aplikimit
6. Studimin e plotë shkencor për iso-polifoninë nga Vasil S. Tole.
7. Studimin Odiseja dhe Sirenat, grishje drejt viseve isopolifonike të Epirit, 2005 nga Vasil S. Tole.
8. Harta të ndryshme të Shqipërisë.
9. Një video profesionale e tipit korsive e titulluar Albanian Iso-polyphoni, 10 minuta e cila pasqyron elementët më të rëndësishëm të dukurisë muzikore të Iso-polifonisë.
10. Autorizime dhe dokumente që provojnë të drejtën e autorit për materialet e mëposhtme.” [1]
Sikurse shihet, i padituri Vasil Tole, pranon, se është autori i Dosjes së “iso-polifonisë” të përcjellë në UNESCO dhe këtë pronësi e garanton edhe me dokumente e autorizime të depozituara në dosjen e UNESCO-s.
Autorsinë e tij, i padituri Tole, e dëshmon edhe në mbyllje të enciklopedisë së tij: “Në vitin 2005 Vasil Tole përgatiti dosjen e isopolifonisë popullore shqiptare, e cila u shpall nga UNESCO “Kryevepër e trashëgimisë gojore të njerëzimit”.
Sikundër shihet, i padituri Vasil Tole ka dërguar në UNESCO për “Kryevepër të trashëgimisë gojore të njerëzimit“, dosjen e përgatitur nga ai vet, jo dosje të përgatitur nga shteti shqiptar, institucionet e të cilit nuk i ka përfillur, ndonse organi më i lartë në fushën e trashëgimisë kulturore është “Komiteti Kombëtar i Trashëgimisë Kulturore Shpirtërore.
Në librin e tij i padituri Tole shkruan paragrafin nga ligji “Për trashëgiminë kulturore” i vitit 2003, neni 5, pika 3, i cili konfirmon, se Komiteti Kombëtar i Trashëgimisë Kulturore kryesohet nga Ministri i Turizmit, Kulturës, Rinisë dhe Sporteve dhe përbëhet nga drejtori i Drejtorisë së Trashëgimisë Kulturore në Ministrinë e TKRS, Drejtori i Qendrës Kombëtare të Inventarizimit të Pasurive Kulturore, Drejtori i Qendrës Kombëtare të Veprimtarive Folklorike, Drejtori i Institutit të Kulturës Popullore, Sekretari i Komitetit Kombëtar të UNESCO-s pranë Ministrisë së Punëve të Jashtme…”
Ky Komitet rikonfirmohet edhe nga ligji i datës 17.5.2018 miratuar në Kuvendin Popullor në Nenin 37, pika 4. “Vendimi i komisionit, së bashku me dosjen përkatëse të aplikimit, i komunikohet, përkatësisht, titullarit të IKRTK-së, IKTK-së dhe QKVT-së“.
Sikundër shihet ligji ka përcaktuar qëndrim kolektiv të trajtimit te vlerave kulturore, jo qëndrim individual. Futja në UNESCO e “iso-polifonisë” së sirenave greke, nuk përmbush kriteret për tu konsideruar një vlerë kulturore e popullit shqiptar, prandaj i padituri Vasil Tole, si drejtor i Drejtorisë së Trashëgimisë Kulturore në Ministrinë e Kulturës, ka shpërdoruar pozitën zyrtare, nuk i ka aktivizuar tre titullarët e institucioneve kulturore, që sipas nenit 37, pika b, saktësohet, se Këshilli Kombëtar i Trashëgimisë Kulturore Jomateriale është Organ kolegjial i trashëgimisë kulturore; sikurse Qendrën Kombëtare të Veprimtarive Tradicionale, Institutin e Kulturës Popullore dhe Qendrën Kombëtare të Inventarizimit të Pasurive Kulturore; përkatësisht drejtorët Ermir Dizdari, Afërdita Onuzi dhe Koco Gjipalin, të cilët nuk kanë patur asnjë dijeni për këtë tjetërsim të Polifonisë shqiptare dhe nuk kanë firmosur në dosjen e “iso-polifonisë. Me këtë veprim i padituri Vasil Tole, ka mashtruar komisionin e UNESCO-s dhe opinionin shqiptar. Dosja e dërguar në UNESCO, nuk ndodhet as në Ministrinë e Kulturës dhe as në Arkivin Qendror të Shtetit, sikurse ndodhen dosjet e Beratit dhe Gjirokastrës.
Duke eliminuar një pjesë të Komitetit Kombëtar të Trashëgimisë Kulturore, gjatë përgatitjes së Dosjes për UNESCO, i padituri Vasil Tole, ka shkelur ligjin “Për trashëgiminë kulturore”.
I padituri Vasil Tole, me deklarimet e tij për botime “iso-polifonike“ bibliografike apo tematike ka mashtruar, sepse nga realiteti i botimeve etnomuzikologjike deri në vitin 2003, kur është futur dosja në UNESCO, nuk ka patur asnjë punim, për “iso-polifoni” nga autorë të huaj dhe shqiptarë, nuk ka asnjë provë materiale që të dëshmojë për një punim ”iso-polifonik“.
Para futjes së Dosjes në UNESKO, në vitin 2003, nuk ka patur asnjë të dhënë apo botim zyrtar, ku të jetë kënduar me “iso-polifoni“. Nuk ka në dosje asnjë provë materiale për këtë pretendim të të paditurit Vasil S. Tole. Këto mashtrime janë përdorur për të maskuar tjetërsimin e tij “iso-polifonik”.
Nëse do të kishte qoftë edhe një rast të ”iso-polifonisë” në botime etnomuzikologjike ose muzikore, përpara të paditurit Vasil Tole, kjo do të ishte depozituar në dosje dhe do të ishte transkiptuar në partiturë, sikurse ka me qindra këngë polifonike labe dhe toske, të transkripuara me nota në disa botime të Akademisë së Shkencave të Republikës së Shqipërisë.
Mashtrimin e të paditurit Vasil Tole, e ka denoncuar etnomuzikologu i Intitutit të Kulturës Popullore, prof. Spiro Shituni, sepse në kohën kur i padituri Vasil Tole bëri tjetërsimin e polifonisë shqiptare, etnomuzikologët e tjerë kishin ndërruar jetë, ose ishin në pleqërinë e thellë: “Nocioni iso-polifoni u përdor për herë të parë në librin me titull Folklori muzikor: Polifonia shqiptare (1999) të etnomuzikologut Vasil S. Tole. Ai erdhi me një varg deklaratash të tejskajshme, të cilat, janë, sa profesionalisht të gabuara, aq edhe moralisht të shëmtuara… mohues i tërë veprimtarisë kërkimoro-shkencore etnomuzikologjike të kryer nga studiuesit etnomuzikologë shqiptarë të mëparshëm, të vdekur ose të gjallë”.
Sikundër shihet, para tjetërsimit të të paditurit Vasil Tole, nuk kemi literaturë muzikore “iso-polifonike”, është i padituri Tole, tjetërsuesi i parë i trashëgimisë shpirtërore të popullit shqiptar.
Si rrjedhim i shkeljes së ligjit për mos veprime kolegjiale, i padituri Vasil Tole, ka tjetërsuar territorin ku ka gjalluar kënga polifonike shqiptare. Studimi i të paditurit Vasil Tole, i përfshirë në dosje: “Odiseja dhe Sirenat, grishje drejt viseve isopolifonike të Epirit”, dëshmon, se i padituri e paska emërtuar Epirin “iso-polifonik”, ndërkohë që nuk ka asnjë autorë shqiptarë që ta ketë tjetërsuar Epirin me këtë term! I padituri Vasil Tole duhet të na dëshmojë, se kur ka ndodhur ky pushtim kulturor i Epirit?
Akoma edhe më keq, në këtë studim, i padituri Tole, tjetërson edhe këngën polifonike shqiptare, si e prejardhur nga kënga “iso-polifonike” e sirenave! Autori nuk na e përcakton shkencërisht këtë proces kalimi nga kënga “iso-polifonike” e sirenave, tek kënga polifonike e Labërisë dhe Toskërisë.
Me këtë tjetërsim, i padituri Tole bën diversionin poshtërues dhe mohues ndaj trashëgimisë shpirtërore të popullit të Labërisë, Toskërisë dhe Camërisë, duke e konsideruar këngën e sirenave, si shtratin e trashëgimisë kulturore shumë shekullore të popullit shqiptar: “Lidhja e udhëtimit nistor të Uliksit, me parashikimin e Tirezias, se ai do të ballafaqohej me sirenat, është tjetër dëshmi e lidhjes që kanë Sirenat dhe kënga e tyre, me prejardhjen dhe shtratin e vërtetë të dukurisë së jashtëzakonshme muzikore të iso-polifonisë”.
Kemi një falsifikim flagrant nga i padituri, sepse si shtrat të vërtetë të “iso-polifonisë”, përcakton këngën e sirenave, të cilat na “paskërkan” të njëjtën veçori me këngën polifonike labe, toske dhe çame: “Ne besojmë, se zëri i Sirenave ishte karakteristik, jo vetëm për shkak të bukurisë së tyre në vetvete, por më e rëndësishme, për shkak të tekstit iso-polifonik vajtues, një veçori që e gjejmë akoma në Iso-polifoninë Labe të sotme në territoret e ish Epirit të dikurshëm antik”.
I padituri Vasil Tole, bën diversion dhe mashtron, për ta infektuar këngën polifonike shqiptare me ndikime të kulturës greke: ”Në lidhje me këtë veçori tingullore të sirenave, na vjen mirë të pohojmë, se ka një përqasje me mendimet më të përhapura mbi veçoritë e zërave këngëtorë të iso-polifonisë së shqiptarëve“.
Këtë ngjashmëri të këngës polifonike shqiptare dhe “iso-polifonisë” së sirenave, i padituri Tole e ka përfshirë edhe në videofilmin depozituar në UNESCO.
Edhe ky tjetërsim është një tjetërsim dhe poshtërim flagrant i trashëgimisë shpitërore të Labërisë, Toskërisë, Çamërisë dhe tërë popullit shqiptar, sepse kënga polifonike shqiptare, nuk mund të ketë veçoritë e këngës së sirenave, që nuk ekzistojnë asgjëkund, e që nuk kanë kënduar asnjëherë, aq më tepër sirenat kanë etnitet grek.
Po i sjellim zotërinjve gjyqtar veçoritë tingullore të këngës polifonike shqiptare dhe i lutemi t’i kërkojë të paditurit Vasil Tole, të na sjellë provën – fenomenin sonor, për të dëgjuar veçoritë tingullore të “iso-polifonisë” së sirenave greke, etnitetin grek të të cilave, e ka dëshmuar vetë i padituri Vasil Tole, në librin e futur në UNESCO: “Në mitologjinë e lashtë greke, sirenat paraqiteshin si qënie gjysmë zogj dhe gjysmë gra.”
I padituri Vasil Tole ka shkelur ligjin e Trashëgimisë Shpirtërore, duke e tjetërsuar këngën polifonike shqiptare dhe duke ia faturuar Trashëgiminë Shpirtërore të popullit shqiptar, kulturës greke.
Kompozitori dhe etnomuzikologu Sokol Shupo, para 20 vjetësh, doli në konkluzionin se: “Të dy “tezat” e mësipërme të z. Tole, (mbi ison), fshehin poshtë tyre një të tretë – tezën që termi iso Shqipëri, vjen e përdoret e filtruar përmes kulturës dhe gjuhës greke”.
I padituri Vasil Tole e kushtëzon polifoninë shqiptare me prejardhjen e stërgjyshërve të të paditurit Vasil Tole, i cili pranon publikisht origjinën greke të stërgjyshërve të tij: “Etnomuzikologjia, siç vërehet hershëm që prej ekzistencës së Sirenave në mithologjinë e stërgjyshërve tanë, të njohura nga vendasit…është vlerësuar si shumë origjinale…”
Sirenat mund te kenë ekzistuar te stërgjyshërit e të paditurit Vasil Tole, si element me prejardhje greke, por jo tek stërgjyshërit e banorëve të Labërisë, Toskërisë dhe Çamërisë, etniteti i të cilave është iliro-arbëror.
Ne nuk e dimë, se në cilin territor të Greqisë këndohet “iso-polifonia” e sirenave, por në Shqipëri kënga polifonike këndohet nga Delvina, Konispoli, Tepelena, Gjirokastra, Vlora, Fieri, Lushnja, Skrapari, Korça e deri në Kërçovë e Dibër.
I padituri Tole, në videon e titulluar “The Albanian Iso-Polyphony”, ka dëshmuar synimet e tij antikombëtare, duke e përcaktuar këngën polifonike shqiptare si perspektivë të kulturës greke!
Në faqen zyrtare të UNESCO-s, i padituri Vasil Tole ka shpallur botërisht, pa pyetur askënd, se: “Kënga polifonike, do të mbetet nëpër shekuj kënga magjike e sirenave”[15], pra do të mbetet këngë greke!
Me këtë çmenduri, i padituri Vasil Tole shkel ligjin e mbrojtjes së pasurisë kulturore, sepse mohon identitetin kombëtar të kulturës së popullit shqiptar!
I kërkojmë trupit gjykues, të ndërhyjë pranë të paditurit Vasil Tole, për të na sjellë në sallën e gjyqit provën materiale: sirenën greke për të demonstruar ngjashmërinë e këngës “iso-polifonike”, të sirenave me polifoninë labe, toske dhe çame, për të na bindur se perspektiva e këngës polifonike shqiptare në shekuj “do të mbetet këngë sirenash” greke.
Nëse nuk e sjell sirenën para trupit gjykues, duhet ta heqë urgjentisht tjetërsimin “iso-polifoni” nga UNESCO, e së bashku me të, duhet të heqë edhe gjenezën e polifonisë shqiptare prej sirenave.
Mashtrimi i të paditurit Vasil Tole, se Polifonia shqiptare “do të mbetet nëpër shekuj kënga magjike e sirenave” greke, nënkupton se polifonia shqiptare do të mbetet produkt i kulturës greke dhe territoret e saj, në Epirin e Jugut apo të Veriut, do të mbeten etnitet grek, sikurse vetë sirenat!
Me këtë dokument, Tole ka firmosur diversionin e tij shovinist dhe antikombëtar, sepse në asnjë vend të Greqisë, nuk këndohet “iso-polifoni”, sepse nuk ka sirena.
Në librin “Odisea dhe sirenat grishje drejt viseve isopolifonike të Epirit” futur në dosjen e UNESCO-s, i padituri Tole ka poshtëruar kulturën popullore shqiptare dhe popullin shqiptar, sepse shkruan: “Festat për nder të Dionisit shënonin fillimin e sezonit të shfaqjeve teatrore në Athinë. Pjesëmarrësit në to, dashje pa dashje shndroheshin në bartësit e parë të trashëgimisë folklorike që po lindte në një truall shumë të begat etnografik, siç ishte në fakt Greqia e lashtë”.
Helmin, se bartësit e parë të trashëgimisë folklorike në truallin Ballkanik, kanë qenë grekët e lashtë të Athinës, jo ilirët e lashtë, i padituri Vasil Tole e ka futur edhe në UNESCO.
Duke shkelur ligjin për mbrojten e Trashëgimisë Shpirtërore, i padituri Vasil Tole, pa asnjë provë dhe dëshmi të besueshme, konkludon për UNESCO-n, se grekët na “qenkëshin” bartësit e parë të trashëgimisë folklorike në Ballkan, duke poshtëruar origjinën e lashtë dhe kulturën e popullit shqiptar.
Kërkojmë nga trupi gjykues, të na provojë i padituri Vasil Tole, përse festat Dionisjake greke janë më të vjetra, se festat e popullsisë Ilire, dhe pse begatia artistike dhe trashëgimia folklorike e tyre përcillej nga bartësit grekë dhe jo edhe nga bartësit iliro-arbëror të festave të tyre, që e sollën Këngën Polifonike shqiptare nëpër shekuj deri sot, si asnjë popull tjetër?
I kërkojmë trupit gjykues, t’ia kthejë këngën polifonike Labërisë, Toskërisë dhe Çamërisë, sikurse e kanë studiuar profesorët shqiptarë në Konferenca dhe Kuvende shkencore, si kënga e popullit shqiptar dhe jo si këngë të sirenave greke. Për të arritur këtë duhet të shkulet nga UNESCO dosja e përgatitur nga i padituri, Vasil Tole, sepse mohon identitetin kombëtar të popullit tonë.
Po i sjellim trupit gjykues përfundimet e hulumtimeve shkencore të studiuesve shqiptar për 50 vjet:
Prof. Ramadan Sokoli, në Konferencën e parë të Studimeve Albanologjike, në vitin 1962, ka deklaruar: “Polifonia jonë popullore”, është krijuar këtu në Shqipëri nga shumë breza njerëzorë”. …Trajtat më të zhvillueme të polifonisë sonë popullore i kemi në zonën e Labërisë. Polifonia jonë popullore në djepin e saj dhe në shtresimet e saj më të hershme, mund të duket si më e zhvilluar se në rrezatimet anësore. Nga kjo pikëpamje mund të mendohet se qendra e rrezatimeve të polifonisë sonë popullore është Labëria, aty ku kemi fakturat katërzërëshe, të cilat vijnë duke u pakësuar sa më shumë largohemi së andejmi”.
Prof. Beniamin Kruta në Simpoziumin Ballkanik të Polifonisë, në tetor 1989 në Tiranë, ka kumtuar: “Shqipëria, sidomos ajo jugore, me shumëllojshmërinë e stileve dhe të formave vokale dhe instrumentale dy, tre dhe katërzërëshe, paraqitet një nga trevat më të gjera, më të zhvilluara dhe tipike. Nuk gabohemi po ta quajmë atë epiqendër e polifonisë së Ballkanit…
Profesorët shqiptarë provojnë me studime e ballafaqime shkencore, se Polifonia shqiptare mbetet epiqendër e Ballkanit, ndërsa i padituri Vasil Tole, e shpall si “këngën magjike të sirenave greke”!
I padituri e ka “studiuar” polifoninë shqiptare mbi një libër që “flet” për parahelenët dhe jo për parailirët, ndonse Homeri i konsideron trojanët Dardani: “Iliada” dhe “Odisea”, përbëjnë burimin e parë historik, monumentin e parë të shkruar, i cili përshkon aktet e trimërisë së parahelenëve në këtë epokë”.[20] Edhe ky vlerësim i poemave epike të Homerit, prej të paditurit Tole, është një diversion politik, sepse na e nxjerr këngën polifonike shqiptare, si produkt të sirenave parahelene dhe jo parailire!
Studiues Evropian dhe Ballkanik, kanë shkruar shumë për kulturën Ilire. Studiuesi boshnjak Cvjetko-Rihtman në vitin 1954 ka shkruar: “Prania e polifonisë dyzërëshe në këto zona mund të shpjegohet si një trashëgim i huazuar nga fiset e lashta ilire, ose e kanë ruajtur ilirët e sllavizuar në këto treva”.
I njëjti vlerësim edhe për jugun e Shqipërisë: Studiuesi grek Spiridon S. Peristeris, në studimin për këngët popullore të Dropullit të Epirit Verior, botuar në Athinë në vitin 1957, ka theksuar: “Ishujt polifonikë që ndodhen në Greqinë e Veriut, janë me origjinë nga polifonia shqiptare”.
Sikundër shihet, në Greqinë e Veriut, e cila konsiderohet Epiri i Jugut, ku përfshihet Çamëria, ka ekzistuar polifonia shqiptare, sepse aty ka qenë trualli i saj antik dhe historik.
Në kumtesën “Polifonia – trashëgim i lashtë kulturor i popullit shqiptar”, studiuesi i polifonise labe, prof. Beniamin Kruta, ka shkruar: ”Karakterin autokton të polifonisë shqiptare dhe lidhjet e saj me kulturën muzikore të lashtësisë ilire e provojnë, veç të tjerash dhe gjurmët e saj të ruajtura në trojet e vjetra ilire të Epirit … Një zhvillim të tillë nëpër shekuj, mund ta arrijë vetëm një kulturë muzikore, që shpreh me mirëfilltësi veçoritë etnike të një populli dhe gjallësinë krijuese kulturore të tij”.
Prof. Kruta kumton, se në trojet epiriote, janë gjurmët e kulturës muzikore të lashtësisë Ilire, jo të sirenave greke. Përkundër studiuesve shqiptarë, i padituri Vasil Tole, e deklaron territorin e sirenave në kufrin fqinjë me Shqipërinë. Ai ka shtruar pyetjen sugjestionuese: ”përse grekët e Epirit kanë një kulturë polifonike vetëm në kufirin me Shqipërinë, dhe jo më tej në thellësi të Greqisë kontinentale dhe në ishujt Jonianë?”
Nuk ka grekë në Epir, ka pushtues prej vitit 1860 e deri në vitin 1914, pas traktatit të Konferencës së Londrës në vitin 1913. Në Epir banonte Çamëria autoktone dhe kënga e saj ka qenë kënga polifonike tre dhe katërzërëshe. Me zbulimin “isopolifonik” të sirenave greke, Tole përcjell diversionin, se popullsia e Epirit ka qenë greke, prandaj edhe djepi i polifonisë shqiptare, duhet të jetë kultura greke!
Duke i konsideruar sirenat si subjekt helen, Tole ka futur në UNESCO një tezë shoviniste: “Dy zona të mëdha gjeografike dallohen në këtë territor gjeografik: Toskëria dhe Labëria. Gjysma jugore e këtij vendi ka qenë quajtur Epir dhe ajo veriore është quajtur Iliria”(Shih titrat në minutazhin 0.22-0.31 të videofilmit).
Bota sot komunikon me termat politike, jo me terma etnike: Shteti i Greqisë, Shteti i Italisë, i Gjermanisë, i Rumanisë, etj. I padituri Tole, flet në librat e tij dhe në UNESCO për Shtetin e Epirit, që nuk e njeh askush në hartën politike moderne, por që të kuptohet për shtet grek!
Me këtë ndarje; Iliri-Epir, Tole e shkëput Epirin nga trugu Ilir. I padituri Vasil Tole, për t’i dhënë Epirit përkatësi greke i ka pasaportizuar sirenat në Epir: “Ne i përmbahemi idesë, se vendndodhjen e sirenave mund ta lokalizojmë pranë brigjeve të sotme shqiptare…”
Sikurse shihet, i padituri Vasil Tole, i vendos sirenat pranë brigjeve të sotme të Shqipërisë politike, jo pranë brigjeve të lashta të Shqipërisë antike matanë Prevezës, ku kanë qenë grekët në lashtësi! Vetëm një njeri i çmendur mund të vendos pranë trojeve të sotme shqiptare krijesa mitologjike të antikitetit grek, që nuk kanë jetuar kurrë e që s’gjenden asgjëkundi!
Në brigjet e Shqipërisë së sotme, i padituri Vasil Tole ka vendosur, jo vetëm ekzistencën e sirenave, por edhe kufirin greko-shqiptar: “Ende sot pika e kufirit mes Shqipërisë dhe Greqisë, mbart togfjalëshin kuptimplotë “Qafa e Botës”, ku shtrihet Shqipëria e Jugut.”
Qafë Bota është kufiri politik, shtetëror, jo kufiri antik dhe historik, ku bëhet studimi i sirenave! I padituri Vasil Tole, i vendos sirenat në kufirin shtetëror me Shqipërinë politike, i cili nuk shtrihet në “Qafë Botë”, shtrihet në Gjirin e Ambrakisë, Prevezë, sikurse e ka theksuar edhe akademiku Shaban Demiraj.
Për ta prezantuar territorin matanë “Qafë Botës” si Greqi, Vasil Tole përdor si mbështetje krahinën e Sulit: “…ky territor i nëntokës, ku gjenden sipas Homerit kori i sirenave vajtore… mbitoka e tij e ruan ende sot, një ndër të vetmet tradita shumëzërëshe më origjinale të trashëgimisë shpirtërore botërore: vajtimin iso-polifonik dhe iso-polifoninë në tërësi”.
Me këtë tentativë diversioniste, i padituri Vasil Toles e konsideron krahinën e Sulit dhe tërë Çamërinë si territor të sirenave greke, e bashkë me këtë tërë Epirin deri në Shkumbin, ku Vasil Tole ka shtrirë hartën e “isopolifonisë”.
Martin Liku, 220 vite përpara, do të shkruante: “Suliotët janë një farë e Çamërisë, njëra prej katër degëve të popullsisë shqiptare”.
Përderisa sirenat kanë “marrë” pasaportën greke prej të paditurit Vasil Tole, si banore të Sulit dhe Çamërisë, do të thotë se territori i Camërisë na “qenkërka” etnitet grek!
Këtu fshihet lepuri zotërinj gjyqtarë; tjetërsimi i Polifonisë shqiptare nga i padituri Vasil Tole, nuk ka karakter shkencor, ka karakter politik, në interes të kulturës dhe shtetit grek.
Sikundër dëshmojnë albanologët e mëdhenj Evropianë, zotërinj gjyqtarë, kënga polifonike ka ardhur nga shtërgjyshërit e shqiptarve, qysh nga koha e romakëve dhe grekëve të lashtë, jo nga sirenat greke!
Dr. Hahn, gati 200 vjet përpara, ka shkruar: “Ne kemi arritur në përfundimin se maqedonasit dhe ilirët, të cilët ishin farefis midis tyre, formojnë një degë të madhe të mëvehtësishme të trungut ilir…si popuj më të vjetër se grekët në Ballkan”.
Sekretari i Akademisë së Shkencave të Francës, shkrimtari i madh Moris Drynon, ka deklaruar: “Shqiptarët i përkasin popujve më të vjetër se vet historia dhe gjyshërit e shqiptarëve merrnin pjesë në Luftën e Trojës të udhëhequr nga Akili në njërën anë dhe Hektori në anën tjetër”.
I padituri Tole, nga sirenat, kapërcen një hark kohor në periudhën bizantine, duke pretenduar në videon e futur në UNESCO, se “polifonia shqiptare e ka origjinën nga kori kishtar bizantin”.
Edhe ky tjetërsim antiligjor, e poshtëron trashëgiminë shpirtërore të popullit shqiptar. Qysh në Konferencën e I të Studimeve Albanologjike në nëntor 1962, Prof. Ramadan Sokoli e ka saktësuar: “Meqenëse në muzikologji mbizotëron mendimi se grekët dhe romakët e lashtë nuk këndonin këngë polifonike, është shtruar çështja nëse polifonia e siujdhesës ballkanike është me prejardhje të lashtë, e mbijetuar deri në kohën tonë, apo kemi të bëjmë me diçka të ardhur! Disa hulumtues e kanë kundruar polifoninë popullore të kësaj siujdhese, si rrjedhojë e ndikimit të liturgjisë bizantine, por ky hamendësim as është vërtetuar as është miratuar, madje është pohuar e kundërta: huazimet e liturgjisë kishtare nga traditat popullore…Polifonia popullore shqiptare, e cila shtjellohet në shkallë të gjymta pentatonike, nuk ka ndonjë lidhje morfologjike me literaturën bizantine, e cila shtjellohet në shkallë modale heptatonike. Vetë tiparet origjinale të polifonisë sonë dëshmojnë, se është trashëgimi e një tradite të lashtë që ka lindur këtu në vend.”
I padituri Vasil Tole, ndonse e ka pasur të qartë problemin nga profesorët shqiptarë, por ai e ka shtrirë prejardhjen e polifonisë shqiptare nga kori bizantin deri në UNESCO, duke eliminuar identitetin kombëtar dhe shkelur, jo vetëm mbi studiuesit shqiptarë, por edhe mbi trashëgiminë shpirtërore të popullit shqiptar!
Në ligjin e aprovuar në Kuvendin Popullor në vitin 2018, theksohet: “Pasuritë publike kulturore nuk mund të tjetërsohen dhe as të formojnë objekt të drejtash në favor të të tretëve”.
Nenin 107, 1. Ndalohet tjetërsimi i pasurive kulturore publike…të parashikuara në nenin 106 të këtij ligji. Tjetërsimi i pasurive kulturore në kundërshtim me ndalimet e këtij neni dhe të neneve 106 e 107, të këtij ligji, përbëjnë shkelje dhe subjektet përgjegjëse mbajnë përgjegjësi, sipas këtij ligji.
Nisur nga tjetërsimi flagrant nga i padituri Vasil Tole, për Trashëgiminë Shpirtërore të popullit shqiptar, i kërkojmë gjykatës të urdhërojë heqjen e dosjes së “iso-polifonisë” së sirenave greka nga UNESCO.
