Në kulmin e sezonit turistik 2024, Shqipëria gjendet përballë një krize të thellë që rrezikon jo vetëm mjedisin dhe shëndetin publik, por edhe vetë themelet e industrisë së turizmit. Problemi i kahershëm i menaxhimit të ujërave të zeza ka marrë një dimension të ri, duke nxjerrë në pah një realitet të hidhur: bizneset po kërkohen të paguajnë dyfish për një shërbim që shteti ka dështuar ta ofrojë, pavarësisht taksave të mbledhura për këtë qëllim.
Dyfish taksim: Kur shteti dështon, bizneset paguajnë
Në qendër të kësaj krize qëndron një paradoks i dhimbshëm. Për më shumë se një dekadë, hotelet dhe bizneset e tjera turistike kanë paguar taksa të dedikuara për trajtimin e ujërave të zeza. Këto fonde, të mbledhura nga shteti me premtimin e investimeve në infrastrukturën e nevojshme, duket se kanë zhdukur pa lënë gjurmë. Tani, 11 vjet më vonë, të njëjtat biznese po kërkohen të paguajnë nga xhepi i tyre për të instaluar sisteme individuale të trajtimit të ujërave të zeza.
Enri Jahja, kryetari i Shoqatës së Bareve dhe Restoranteve, e përshkruan situatën si “arbitrare” dhe “një dështim i plotë i shtetit”. Ai shton: “Për vite me radhë kemi paguar taksa për një shërbim që nuk e kemi marrë kurrë. Tani na kërkohet të veprojmë sikur shteti nuk ekziston dhe secili të paguajë për vete. Kjo është e papranueshme.”
Akti Normativ: Zgjidhje apo ngarkesë e re?
Në janar të këtij viti, qeveria miratoi një akt normativ që kërkon nga të gjitha subjektet që operojnë në zonat bregdetare, pranë liqeneve apo lumenjve, të instalojnë impiante për trajtimin e ujërave të zeza brenda një afati 90-ditor. Ky vendim, i marrë pa konsultime të mjaftueshme me sektorin privat, ka nxitur zemërim dhe konfuzion.
Kostoja e instalimit të këtyre impianteve, që shkon deri në 100,000 euro për biznes, është një barrë e padurueshme për shumë operatorë të vegjël dhe të mesëm, veçanërisht në mes të sezonit turistik kur likuiditeti është kritik.
Realiteti i hidhur: Investime të mëdha, rezultate të pakta
Ironia e situatës bëhet edhe më e thellë kur shohim se Shqipëria ka investuar tashmë shuma të konsiderueshme në infrastrukturën e trajtimit të ujërave të zeza. Sipas të dhënave zyrtare, rreth 112 milionë euro janë investuar në impiante të ndryshme përgjatë viteve të fundit. Megjithatë, rezultatet e këtyre investimeve mbeten të paqarta.
Pavarësisht këtyre investimeve të konsiderueshme, situata në terren tregon se problemi i ujërave të zeza mbetet akut, duke ngritur pyetje serioze rreth efikasitetit të investimeve të bëra dhe menaxhimit të fondeve publike.
Pasojat mjedisore dhe ekonomike: Një zinxhir i pafund problemesh
Ndërsa debati për përgjegjësinë financiare vazhdon, pasojat e mosveprimit bëhen gjithnjë e më të dukshme:
Dëmtimi i ekosistemit detar
Ekspertët mjedisorë kanë ngritur alarmin për dëmet e pariparueshme që po i shkaktohen biodiversitetit detar. Ujërat e ndotura prishin pothuajse të gjitha hallkat e zinxhirit ushqimor nënujor, duke shkaktuar çekuilibër në popullatat e peshqve dhe gjallesave të tjera detare.
Rreziku për shëndetin publik
Përtej dëmit ekologjik, derdhja e ujërave të zeza në zonat e larjes paraqet një rrezik të drejtpërdrejtë për shëndetin e pushuesve. Ekspozimi ndaj ujërave të ndotura mund të shkaktojë një gamë të gjerë problemesh shëndetësore, nga infeksione të thjeshta deri te sëmundje më serioze gastrointestinale dhe dermatologjike.
Impakti në imazhin e turizmit shqiptar
Ndoshta pasoja më e rëndë afatgjatë e kësaj situate është dëmi që i shkaktohet reputacionit të Shqipërisë si destinacion turistik. Në epokën e mediave sociale dhe rishikimeve online, lajmet për plazhe të ndotura përhapen me shpejtësi, duke minuar vite të tëra përpjekjesh marketingu dhe investimesh në industrinë e turizmit.
Zgjidhjet e mundshme: Një qasje e balancuar dhe e drejtë
Përballë kësaj situate komplekse, është e qartë se nevojitet një qasje e re që adreson si urgjencën e problemit, ashtu edhe padrejtësinë e ngarkesës financiare. Disa hapa që mund të ndërmerren përfshijnë:
1. Auditim i plotë i fondeve të mbledhura: Duhet një hetim i plotë për të kuptuar se ku kanë përfunduar taksat e mbledhura për trajtimin e ujërave të zeza në 11 vitet e fundit.
2. Kompensim për bizneset: Qeveria duhet të konsiderojë kompensimin e bizneseve për taksat e paguara pa marrë shërbimin, ose të ofrojë kredi tatimore për investimet që do të bëjnë në sistemet e reja.
3. Partneritet publik-privat: Në vend të vendosjes së barrës tërësisht mbi bizneset, duhet krijuar një model ku shteti dhe sektori privat ndajnë përgjegjësinë dhe kostot.
4. Plani emergjent afatshkurtër: Ndërsa punohet për një zgjidhje afatgjatë, duhet një plan i menjëhershëm për të minimizuar ndotjen gjatë sezonit aktual turistik.
5. Reforma ligjore dhe institucionale: Nevojitet një rishikim i plotë i kuadrit ligjor dhe institucional për menaxhimin e ujërave të zeza për të siguruar transparencë dhe efikasitet në të ardhmen.
Një thirrje për drejtësi dhe veprim
Kriza e ujërave të zeza në Shqipëri nuk është thjesht një problem mjedisor apo infrastrukturor. Ajo është një pasqyrë e qeverisjes së dobët, mungesës së transparencës dhe dështimit në mbrojtjen e interesave të bizneseve dhe qytetarëve.
Ndërsa sezoni turistik 2024 vazhdon, Shqipëria gjendet në një udhëkryq kritik. Zgjidhja e kësaj krize kërkon më shumë se thjesht masa teknike; kërkon një ripërcaktim të marrëdhënies mes shtetit dhe biznesit, mes premtimeve dhe veprimeve.
Është koha që shteti të pranojë përgjegjësinë e vet për situatën aktuale dhe të punojë ngushtë me sektorin privat për të gjetur zgjidhje që janë jo vetëm efikase, por edhe të drejta. Vetëm përmes një qasjeje të balancuar, transparente dhe gjithëpërfshirëse mund të shpresojmë të ruajmë bukurinë natyrore të bregdetit tonë, të mbrojmë shëndetin publik dhe të sigurojmë një të ardhme të qëndrueshme për industrinë e turizmit.
Sfida është e madhe, por kostoja e mosveprimit është edhe më e lartë. Me veprim të menjëhershëm, të drejtë dhe të menduar mirë, Shqipëria ende ka mundësinë të kthejë këtë krizë në një mundësi për ndryshim pozitiv, duke u shndërruar në një model të qeverisjes së mirë dhe menaxhimit të qëndrueshëm të mjedisit bregdetar.
/Iconstyle
