Konfirmimi i rasteve të para me koronavirus në 9 mars të vitit të kaluar përhapi një gjendje frike dhe paniku të qytetarët në Shqipëri. Ardhjes së një virusi të panjohur e me të cilin bota nuk ishte përballur më parë i shtohej edhe fakti se sistemi shëndetësor shqiptar ishte në kushte mjaft jo të favorshme për të përballuar një pandemi. Megjithëse, deklaratat e zyratrëve të lartë të Ministrisë së Shëndetësisë tentonin të bindin për të kundërtën, praktika nuk rezultoi e tillë. Pikëpyetja më e madhe që u ngrit kishte të bënte me masat mbrojtëse dhe kapacitetet për testime.
A kishte Shqipëria veshjet e nevojshme për mjekët dhe mjaftueshëm kite për tamponë?
Numri i testimeve nisi me ritme shumë të ulëta me vetëm 1526 të kryera deri në 30 mars. Silva Bino deklaronte atëherë se shkak për numrin e ulët të testimeve ishte çmimi i lartë i një kiti për tampon, 15.000 lekë/kit, shpenzime që mbuloheshin nga buxheti shtetit.
Por ndërkohë që i vetmi laborator i licensuar për testimin COVID-19 ishte Instituti i Shëndetit Publik, drejtori i përgjithshëm i Spitalit Amerikan, Klodjan Allajbeu deklaronte se në spitalin e tij kishte mbërritur një pajisje testuese për COVID-19 që të lejon të kryesh 4.128 testime në një ditë të vetme. Sipas tij pajisja nuk kishte kosto të madhe, por çmimi i një analize të vetme do të varionte nga 150-300 euro dhe përgjigja merret në një kohë shumë herë më të shkurtër sesa nga analiza që kryhet në spitalet shtetërore. Po në atë kohë burime konfirmuan për iconstyle.al se testimet në këtë spital kishin nisur dhe çmimi shkonte nga 300 deri në 400 euro. Ky veprim po kryhej totalisht në kundërshti me ligjin pasi çdo person që ka një sëmundje infektive të karakterit epidemik ka të drejtën të mjekohet falas në çdo institucion shëndetësor publik e jopublik.
“Neni 4 i ligjit ‘Për parandalimin e sëmundjeve e epidemike” ndalon diskriminimin midis pacientëve, ndërsa në pikën ‘ç’ për të mos lënë hapësirë abuzimi, sanksionon se ‘parandalimi dhe luftimi i sëmundjeve infektive me karakter epidemik…, ofrohet falas për çdo person’. Ligji e përsërit këtë detyrim edhe dy herë të tjera.
‘Çdo person i sëmurë nga sëmundjet infektive me karakter epidemik ka të drejtën dhe detyrimin të mjekohet falas në çdo institucion shëndetësor publik apo jopublik,’ thuhet më tej në ligj.
Po ashtu në nenin që përcakton financimin, bëhet e qartë se ndërsa barra ishte mbi buxhetin e shtetit, edhe ‘institucionet jopublike marrin masa që, me financat e tyre, të përmbushin detyrimet që rrjedhin nga zbatimi i këtij ligji dhe akteve nënligjore në zbatim të tij.’”
Në shkelje të plotë të ligjit, Spitali Amerikan kryente testime në një kohë kur vetëm laboratorët shtetërorë ishin të certifikuar. Këtë e kishte konfirmuar edhe vetë Silva Bino, shefe e departamentit të sëmundjeve infektive në ISHP, e cila kishte thënë se vetëm laboratori i ISHP ishte i certifikuar për kryerjen e kësaj analize dhe se po punohej për dy të tjerë në spitalin Infektiv në QSUT dhe spitalin “Shefqet Ndroqi”. Pas kësaj deklarate Agjencia Kombëtare e Barnave dhe Pajisjeve Mjekësore konfirmoi se nuk kishte lëshuar certifikatë për regjistrimin për Reagentët In Vitro për subjektet private, për diagnostikimin e COVID-19, metodë që Allajbeu kishte deklaruar më herët se spitali Amerikan do të përdorte.
Deklarata e AKBPM:
Duke u bazuar në Ligjin Nr. 89/2014 “Për Pajisjet Mjekësore”; VKM Nr.89 datë 09.03.2016 “Për Kërkesat Thelbësore, Markimin CE dhe Vlerësimin e Konformitetit të Pajisje Mjekësore Diagnostikuese In Vitro” si dhe në Urdhrin Nr. 734 datë 18.10.2018 “Për disa ndryshime në Urdhërin nr. 360 datë 22.08.2016 të Ministrit të Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale, “Mbi Procedurat dhe Rregullat për Regjistrimin e Pajisjeve Mjekësore Ndryshimet dhe Anulimin e Regjistrimit të tyre, Dokumentacionin e Nevojshëm dhe Kostot Përkatëse” i ndryshuar me Urdhër Nr. 734 datë 18.10.2018, Agjencia Kombëtare e Barnave dhe Pajisjeve Mjekësore deri më tani nuk ka lëshuar asnjë Certifikatë regjistrimi për Reagentët In Vitro për subjektet private, për diagnostikimin e COVID-19.
Prokuroria nisi më pas hetimet për Spitalin Amerikan për shkelje të nenit 267 të Kodit Penal i cili ka të bëjë me përhapjen e informatave të rreme që ngjallin panik, por edhe për shkelje të nenit 174 të Kodit Penal për kontrabandë me mallra të tjerë, nisur nga deklaratat e drejtorit të spitalit. Ky vendim u konfirmua nga vetë kryeprokurorja Elizabeta Imeraj, pas lajmeve të publikuara se Spitali Amerikan prej ditësh kishte nisur të kryejë analiza gjaku me anti-trupa për të identifikuar nëse një person është i prekur apo jo nga koronavirusi. Por prej atëherë çështja është “zhdukur” pa lënë gjurmë dhe qeveria duke bërë “një sy qorr e një vesh shurdh” certifikoi laboratorët privatë për testimin serologjik në 19 korrik të vitit të kaluar. Ndër këto laboratorë ishte edhe “ALNET” i Spitalit Amerikan që mori të drejtën për të kryer testime serologjike që kushtonin të paktën 4 mijë lekë të reja. Ndërkohë, më vonë laboratorët privatë u licensuan edhe për kryerjen e analizave PCR që shkonin në çmime të kripura prej 100 eurosh.
Prej atëherë Prokuroria e ka lënë në harresë çështjen e Spitalit Amerikan. Nuk është bërë asnjëherë me dije në cilën pikë janë hetimet, apo nëse kanë përfunduar. Qeveria shqiptare, si gjithmonë duke favorizuar kartelet, i jep edhe të drejtën për testime laboratorit “ALNET”. Për më tepër laboratoret e licensuara kishin të gjithë një çmim të testit serologjik, duke krijuar kështu një kartel, për të cilin Autoriteti i Konkurrencës nuk reagoi kurrë. Gjithsesi, ende është një pyetje që nuk është ngritur shpesh dhe askush nuk i është përgjigjur:
Nëse ISHP ishte i vetmi laborator i licensuar nga OBSH për kryerjen e analizave COVID në vendin tonë, çfarë ndryshoi në laboratorët privatë që edhe ato u lejuan? A bëhet analiza e këtyre testeve në laboratorët privatë apo në ISHP?
Ndërkohë që prokuroria hesht, qytetarët detyrohen të shpenzojnë qindra mijëra lekë për testime në klinika private, pasi shteti shqiptar nuk ka një strategji të mirëfilltë testimi që do t’u ofronte qytetarëve tampon në çdo rast të nevojshëm. Siç duket, fuqia e monopolist dhe e parave është më e fortë përballë drejtësisë dhe për Klodian Allajbeun e Spitalit Amerikan nuk ka hetime, pavarësisht deklaratave dhe shkeljes së ligjit. Fakti se ai ka deklaruar se nuk ishte në dijeni të ligjit që e ndalonte testimin me lekë në spitalet jopublike, me sa duket paska mjaftuar për Prokurorinë që mos t’i shkojë deri në fund hetimeve të nisura.
