Një 35-vjeçar tentoi sot për të dytën herë t’i jepte fund jetës publikisht (dhe tragjikisht). Fatmirësisht, ai shpëtoi dhe arriti të tregonte arsyen e aktit të pazakontë: divorci me gruan prej tre vitesh dhe pamundësia për të takuar fëmijët. Ndërkohë, mësuam se, para disa ditësh, ai kishte tentuar të hidhej nga një vinç. Kjo nuk ishte përpjekja e tij e parë (dhe për fat të keq, ndoshta, mund të mos jetë as ajo e fundit).
Një nga shqetësimet kryesore rreth këtij lajmi, përveç nevojës për të ndihmuar të riun, lidhet me përhapjen e lajmeve mbi ngjarje të ngjashme. Duket se, përpjekjet për t’i dhënë fund jetës po shtohen dita-ditës në shoqërinë tonë. Me të drejtë, shumë njerëz ndihen të tmerruar dhe pyesin “PSE?”. Madje, ka plot të tjerë që fikin televizorin dhe nuk duan të dëgjojnë lajme të tilla.
Pse në publik?
Në fakt, përpjekjet për të vrarë veten nuk janë një temë e re dhe e padëgjuar. Janë aq të lashta sa vetë njerëzimi. Që në antikitet, në të katër anët e globit, njerëz të ndryshëm janë përpjekur t’i japin fund jetës së tyre me mënyra dhe për arsye nga më të ndryshmet. Mirëpo, kushdo që tenton të kryejë një akt të tillë e ka një arsye të fortë. Për disa, vetëvrasja duket e vetmja formë për t’i ikur një jete të dëshpëruar. Disa të tjerë duan të shpëtojnë nga dhimbjet ose plagët e trupit. Ka edhe nga ata që zgjedhin të vetëvriten për të protestuar kundër padrejtësive që i bëhen.
Pse zgjedhin flakën?
T’i vësh flakën vetes do të thotë të duash t’i japësh fund jetës në një mënyrë të pazakontë. As vetëdjegia nuk është një praktikë e panjohur. Disa njerëzit zgjedhin të djegin trupin e tyre për arsye të ndryshme sociale, ekonomike, politike dhe fetare. Ndonjëherë arsyet janë fetare dhe shihen si “garanci për të shkuar në Parajsë”. Mirëpo, në më të shumtën e rasteve, arsyeja është protesta. Shumë mund të kenë dëgjuar për historitë e murgjve budistë që u vetëdogjën në mesin e shekullit të njëzet në formë proteste. Ose shumë njerëz gjatë Pranverës Arabe në Lindjen e Mesme dhe gjatë revolucionit të Egjiptit.
Djegia e trupit është një praktikë më e shpeshtë në Lindje se në Perëndim. Sipas studiuesve që e kanë shqyrtuar fenomenin në të gjithë botën, spektakli i djegies së vetes ndodh në një përqindje të rasteve të vetëvrasjes në vendet me të ardhura në larta – Europa Perëndimore dhe SHBA – por ky numër është më i lartë në vendet me të ardhura të ulëta. Në këto të fundit, fenomeni mund të ndodhë në 40 deri në 70 përqind të rasteve të vetëvrasjes.
Vetëdjegia shihet si rrugëzgjidhje edhe për disa njerëz që përpiqen të arratisen nga një situatë shumë stresante. Shumica e atyre që tentojnë ta bëjnë këtë gjë kanë histori të mëparshme përpjekjesh për vetëvrasje dhe çrregullime psikologjike si: Çrregullime të Humorit (Depresioni Madhor dhe Çrregullimi Bipolar), Skizofrenia, Çrregullimet e Personalitetit, Çrregullimet e Ankthit dhe Abuzimi me Substanca dhe Hipokondriaza.
Sa?
Në të gjithë botën, ky akt merr miliona jetë çdo vit. Nëse iu referohemi statistikave botërore, shohim se përpjekja për vetëvrasje nuk përbën më një lajm. Në të gjithë botën, 10 deri në 20 milionë njerëz tentojnë të vrasin veten çdo vit. Organizata Botërore e Shëndetësisë ka bërë një parashikim: Në vitin 2020, në botë mund të vetëvriten rreth 1.5 milionë njerëz dhe përpjekjet për të vrarë veten mund të 10-fishohen ose të 20-fishohen. Kjo do të thotë: një vetëvrasje çdo 20 sekonda.
Kush?
Sipas studimeve botërore, personat më në risk për të bërë vetëvrasje janë burrat mbi 45 vjeç. Mirëpo, ka një paradoks gjinor. Vajzat dhe gratë, në të gjithë botën, bëjnë më shumë përpjekje sesa burrat, por janë burrat ata që e kryejnë më shpesh aktin. Megjithatë ka edhe vende ku gratë kryejnë më shumë vetëvrasje se burrat, p.sh., në Kinë. Në shumë vende, veçanërisht në Perëndim, vetëvrasja konsiderohet si një “akt mashkullor” dhe një “sjellje jonatyrale” për gratë. Në disa vende të Lindjes, vetëvrasja shihet si një sjellje femërore, e nxitur nga paaftësia e grave për të kontrolluar emocionet e forta.
Pse?
Nuk ka një arsye të vetme. Disa mund të përpiqen të vrasin veten nëse kanë probleme të shëndetit mendor. Faktori që parashikon rrezikun për të kryer vetëvrasje është shëndeti mendor i varfër. Rreth 90 për qind e atyre që bëjnë vetëvrasje kanë një çrregullim psikiatrik: Depresion Madhor, Çrregullime të Përdorimit të Substancave, Çrregullime të Personalitetit dhe Skizofreni.
Faktorë të tjerë mund të jenë: dhimbja shpirtërore e padurueshme (ndjenjat e boshllëkut, dëshpërimit, mungesa e shpresës), vështirësia për të kërkuar ndihmë, izolimi social, përpjekjet e mëparshme – dikush që ka tentuar më parë vetëvrasjen është më në risk për ta përsëritur; abuzimi me substancat, historia familjare e vetëvrasjes ose histori abuzimi në familje, shqetësime të lidhura me punën, humbja e marrëdhënieve të rëndësishme, vështirësia për të kërkuar ndihmë, mungesa e shërbimeve ose trajtimeve të mundshme, tipare të caktuara të personalitetit, si agresiviteti dhe impulsiviteti, si dhe ekspozimi ndaj sjelljeve vetëvrasëse. Kontribues të tjerë të rëndësishëm në aktin e vetëvrasjes janë: varfëria, papunësia dhe mungesa e burimeve.
Si të veprojmë?
Nëse dyshoni se një person i afërt me ju ka mendime ose bën përpjekje për të lënduar veten, përpiquni ta dëgjoni dhe të kuptoni atë që ai po përjeton, pa harruar të drejtoheni te një specialist i shëndetit mendor, i cili duhet të vlerësojë gjendjen e personit. Trajtimi i këtij shqetësimi do të varet nga arsyeja që qëndron pas tij. Edhe pse vetëvrasja është një shqetësim global, ajo mund të parandalohet.
Nga psikologia Lediona Braho
Burimi: Iconstyle.al
